مصدق، نهضت ملی و رویدادهای تاریخ معاصر ایران - جلد ۲۱

از پیشگفتار:
از اوایل سال ۱۳۲۰ ش. مطلعین از روی اطلاعات منتشره در جراید خارجی، از قرائن و عبارات احساس می کردند که جریانی سری و مخفی وجود دارد که دیکتاتور را هم نگران و دستپاچه کرده است. ولی اگر نمی دانست اصل مطلب چیست و حتی چند مرتبه که با فروغی دو به دو صحبت می کردیم، مشارالیه اظهار نگرانی می کرد اما هیچ گونه اطلاعی از حقایق امر نداشت. هیچ کس در این مسائل مهم کشوری لازم نمی دانست مشورتی با فروغی و امثال او بکند و دیکتاتور با غرور و نخوت و تبختری که پیدا کرده بود به احدی اعتنا نمی کرد و مسلماً خود را از همه بالاتر و با علاقه تر به کشور تصور میکرد. هیئت وزراء و مجلس هم به طوری که در ممالک متمدن وجود دارند، در ایران ابدا وجود خارجی ندارند و نوکر شخص دیکتاتور بوده و به خود اجازه فکر کردن در امور کشور نمی دهند و همه کسانی هم مثل علی منصور و علی سهیلی و جواد عامری اگر جاسوس و عامل خارجی ها نباشند، در مقابل اجانب مثل نوکر مطیع بی اراده هستند. هرچه دیگران بخواهند به دست و زبان این قبیل اشخاص عملی و اجرا می نمایند. از چندین ماه قبل انگلیسها و آمریکاییها و فرانسه، آزاد از روابطی که دیکتاتور ایران با آلمان ها ایجاد کرده و عده [ای] زیادی مهندس و مستشار به عناوین و اسامی مختلف به ایران آورده بود، ناراضی و باطناً نگران و ظاهراً معترض بودند. خاصه وقتی که محور برلن، رم و توکیو تشکیل و تدریجاً عده [ای] از ساتلیت های شوروی هم به آنها پیوستند، موضوع شدت و حدت پیدا کرد و من در آنکارا سفیر بودم. حسب الوظیفه با تلگراف رمز مخصوص جریان را به دفتر مخصوص شاهنشاهی اطلاع می دادم و در یکی از تلگرافها تصریح کردم که ضرورت فوری آنی دارد که دولت ایران مطالعات عمیقی در اطراف این پیش آمدها بنماید و برای جلوگیری از حوادث ناگوار از حالا اقدامات خیلی جدی و موثر در اتخاذ رویه که موجب بهبودی روابط سیاسی با انگلیس و آمریکا و شوروی و جلب اعتماد و اطمینان آنها باشد به عمل آورد، هیچ جوابی به من ندادند و شاید یکی از علل احضار من از آنکارا هم همین مسئله بود که دیکتاتور نمی توانست ببیند که ماموری دارای ابتکار و نظر سیاسی باشد و غیر از اطاعت کورکورانه و اجرای اوامر رویه و نظری داشته باشد...