پلیس خفیه ایران

"
میرزاده عشقی سوسیالیست، شاعر و مدیر روزنامه قرن بیستم با جمهوریت موافق نبود. او در شماره ۹ چهارشنبه ۲۷ شعبان ۱۳۴۲ (برابر با ۱۳ فروردین ۱۳۰۳ شمسی) سال سوم روزنامه خود نوشت:
اساسا هر چیزی که از اروپا به ایران فرستاده می‌شود معمولا تا انزلی یا بوشهر سالم می‌ماند برای این که با خط آهن یا کشتی بخار حمل شده است. اما همین که وارد انزلی یا بوشهر شد چون روی دوش قاطر گذارده میشود و صد جور تکان می‌خورد و یا هر شبی را در یکی از کاروانسراهای شاه عباسی میان هزار جور کثافت بسر می‌برد، وقتی به تهران رسید هزار جایش شکسته و هزار جور رنگ و بو عوض می‌کند. آنوقت به همه چیز شباهت دارد جز آن شکلی که روز اول در کارخانه‌های فرنگی ساخته شده است.
از قراری که می‌بینیم همین بلا سر کلمه جمهوری هم آمده است: تا سر حد درست آمده ولی میان راه خیلی دست و پا شکسته شده و به همه چیز شبیه است جز به جمهوری… »
"
صفحه ۷۴ کتاب