قیام عشایر جنوب ۱۳۴۳ - ۱۳۴۱

نزدیک به نیم قرن پیش، قیامی مهم و خونین در بخشی از جنوب و جنوب غربی ایران رخ داد که حکومت پهلوی را متزلزل کرد. این قیام مردمی که در آن زمان «غائله فارس» خوانده شد، با وجود سرکوب ایلات و عشایر در طول سال‌های ۱۳۱۰ به بعد، تا پایان پادشاهی رضاخان ادامه داشت. با قدرت یافتن حکومت مرکزی در عصر محمدرضا شاه، چندین بار برنامه خلع‌سلاح عشایر اجرا شد اما با کودتای آمریکایی انگلیسی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ دوران جدیدی از سرکوب عشایر آغاز و قدرت عشایر کاملاً محدود شد و سران مشهور آنان بازداشت، تبعید و تحت مراقبت قرار گرفتند.حکومت استبدادی و دستگاه تبلیغاتی آن از ۲۳ آبان تا اواسط آذر ۱۳۴۱، به هجوم گسترده تبلیغاتی علیه عشایر و سران آن دست زدند. تعطیل رسمی سراسری، اعلام عزای عمومی، تغییر استاندار و فرمانده لشکر و رئیس ساواک فارس به بهانه قتل ملک عابدی در راستای سرکوب قطعی عشایر جنوب صورت گرفت.
در اواسط اسفند ۱۳۴۱ قیام عمومی و آشکار عشایر جنوب در میان ایلات سرخی، قشقایی، بویراحمد و ممسنی آغاز شد و قبل از اینکه جنگجویان ایل بویراحمد اقدامی کنند، رژیم دستور «بمباران» آنها را صادر کرد. بدین‌گونه، قیام آغاز شد و تا تابستان ۱۳۴۲ که اوج سرکوب بود، استمرار یافت.
نگارنده، در پژوهش خویش، تلاش بسیار نموده تا بر اساس اسناد موثق و منابع معتبر، «واقعیت» قیام عشایر جنوب را تبیین و تحلیل نماید. قیام عشایر جنوب هم در آغاز و پایان خویش و هم امروز پس از قریب نیم قرن، در هاله‌ای از «مظلومیت» فرورفته است.