واسلاو هاول

(1936 - 2011 م)

خانواده معترض وی به‌طور مستقیم با اتفاقات فرهنگی و سیاسی چکسلواکی از سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۴۰ در ارتباط بوده و به همین دلیل جمهوری سوسیالیستی چکسلواکی به هاول اجازه تحصیلات دبیرستانی را بعد از سال ۱۹۵۰ نداد و او مجبور به گذراندن دوره‌های شبانه برای تمام کردن مقطع دبیرستانی شد. وی در سال ۱۹۵۴ موفق به اخذ دیپلم متوسطه شد. سابقه اختلافات سیاسی دوباره دلیلی برای عدم پذیرش وی در دانشکده‌های علوم انسانی شد و او به ناچار رشته اقتصاد را برای ادامه تحصیل در دانشگاه پراگ انتخاب کرد. واتسلاو هاول این رشته تحصیلی را بعد از دو سال ناتمام رها کرد. سنت فرهنگی خانوادگی و علاقه شخصی ذهن پویای وی را به دنبال علوم اجتماعی و فرهنگی می‌کشید و انگیزه‌ای روزافزون در وجود وی ایجاد می‌کرد. او بعد از اتمام خدمت سربازی در سال‌های ۱۹۵۷–۱۹۵۹ به‌عنوانِ کارگردان پشت صحنه در تئاتری در پراگ مشغول به کار شد و همزمان تحصیل مکاتبه‌ای را در رشته دراما در دانشکده هنر دانشگاه پراگ آغاز کرد. اولین بازی کامل وی در سال ۱۹۶۳ با نمایشنامه جشن باغچه روی صحنه رفت و جوایز و موفقیت بزرگی برای وی به همراه آورد. به دنبالِ آن نمایشنامه خاطرات از موفقترین کارهایش را خلق کرد. واتسلاو هاول در سال ۱۹۶۴ علی‌رغم میل خانواده و مخالفت مادرش با اولگا اسپلیخالوا ازدواج کرد. جوّ اختناقی که پس از افول بهار پراگ در سال ۱۹۶۸ به وجود آمده بود هاول را برای مدتی از تئاتر و نمایش محروم ساخت، ولی فعالیت‌های سیاسی وی را بارزتر کرده و وی را وارد دنیای سیاست نمود. در طول حیاتش نوشته‌ها و فعالیت‌های سیاسی او باعث به زندان افتادن و تحمل حبس‌های پیاپی و طولانی مدت شد که بیشترین آن‌ها به چهار سال حبس و تحت مراقبت بودن انجامید. هاول در سال ۱۹۸۹ اولین رئیس‌جمهور غیر کمونیست حکومت چکسلواکی شد. وی نقشی کلیدی در پیروزی انقلاب مخملی چکسلواکی داشت، انقلابی بدون خونریزی که منجر به فروپاشی حکومتِ کمونیستی چکسلواکی و تشکیل دو کشور جدید چک و اسلواکی شد. در سال ۱۹۹۳ در اولین انتخابات کشور جمهوری چک پس از انقلاب مخملی به‌عنوان رئیس‌جمهور برگزیده شد. از جمله اقدامات مهم وی در اولین دوره ریاست جمهوری فرمان عفو عمومی برای بسیاری از زندانیان و محکومان رژیم گذشته بود، اقدامی که به گفته بسیاری از منتقدانش آمار جرم را بعد از آن سال‌ها بالا برد. هاول قضاوت محاکم ناعادل را قابل اعتماد نمی‌دانست. هاول مهم‌ترین دستاورد دوران ریاست جمهوری خود را فسخ و انحلال پیمان ورشو می‌داند. او از مهم‌ترین رهبرانی بود که باعث پیوستن اعضای سابق پیمان ورشو به پیمان ناتو گردید. وی در سال ۱۹۹۸ برای بار دوم به ریاست جمهوری کشورش برگزیده شد ولی این دوران ریاست، دوران کسالت جسمانی وی بود و بیماری‌های دستگاه گوارشی و سرطان شش به علت استعمال دخانیات باعث نگرانی دوستداران وی گردید. در دنیای سیاست هاول همواره حمایت‌کننده ای صبور برای مقاومت‌های بدون خشونت بوده‌است. بیل کلینتون شخصیت و روش مبارزه وی را به گاندی و نلسون ماندلا تشبیه کرده‌است.