میرزا علی خان امین الدوله

(1222 - 1283 هـ.خ)

او فعالیت سیاسی خود را در دربار ناصرالدین شاه آغاز کرد و به دلیل دانش، تحصیلات مدرن و تسلط بر زبان فرانسه، به سرعت رشد کرد و مناصبی چون وزارت رسائل، ریاست پست و ضرابخانه را بر عهده گرفت. امین‌الدوله به دلیل افکار نوگرایانه و ارتباط با چهره‌های روشنفکر مانند سید جمال‌الدین اسدآبادی، در دوران مظفرالدین شاه و پس از برکناری امین‌السلطان، به صدارت رسید. صدارت کوتاه او (۱۲۷۶–۱۲۷۷ ه‍.خ) با تلاش‌های گسترده‌ای برای مدرن‌سازی کشور همراه بود؛ از جمله اصلاح نظام مالی و گمرک با استخدام مستشاران بلژیکی، تلاش برای تدوین قانون، ساماندهی درآمدها و هزینه‌ها، و گسترش آموزش نوین از طریق حمایت قاطع از حسن رشدیه و مدرسه رشدیه. با این حال، اصلاحات سریع او با مقاومت شدید درباریان سنتی، متنفذین دربار و بخشی از علما روبرو شد. این مخالفت‌ها منجر به بدگمانی شاه، عزل امین‌الدوله پس از حدود یک سال و تبعید او به ملک شخصی‌اش در لشت نشا شد. اقدامات اصلاحی او، هرچند نافرجام، به عنوان یکی از زمینه‌های مهم فکری و عملی جنبش مشروطه شناخته می‌شود. از او آثاری چون خاطرات امین‌الدوله بر جای مانده است.