علی اکبر سرفراز

(1306 - 1402 هـ.خ)

او پس از پایان دانشسرای تربیت‌معلم، تا سال ۱۳۳۲ خورشیدی به تدریس پرداخت و پس از آن به تهران منتقل شد و در سمت ریاست آموزشگاه‌های تهران در نقاط محروم خدمت کرد. در ۱۳۴۲ خورشیدی از دانشگاه تهران درجه کارشناسی ارشد باستان‌شناسی با امتیاز عالی دریافت کرد. با بورسیه یونسکو به دانشگاه نیویورک رفت و در ۱۳۴۸ خورشیدی دانشنامه دکتری مرمت و حفاظت آثار سنگی گرفت. در چند پروژه بین‌المللی کاوش و مطالعات از جمله در مکزیک، انگلستان، آمریکا، چین، آلمان و فرانسه شرکت کرد، که کاوش تی. آن و هوکات و چلولا از آن جمله بود. او بیش از ۲۳ سال از عمر خود را در محرومیت‌های میدانی و صحرایی صرف کرد که نتیجه تلاش‌های سرافراز از سال ۱۳۴۴، ثبت ۴۳۰ اثر در فهرست آثار ملی است. دانشگاه تبریز کتاب تخت سلیمان او را در سال ۱۳۴۷ منتشر کرد. سرافراز در ۲۳ بهمن ۱۳۵۷ به ریاست موزه ایران باستان انتخاب شد و سپس از ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۴ در دانشگاه تهران، باستان‌شناسی تدریس کرد. او همچنین یک دهه مدیر گروه‌های باستان‌شناسی دانشگاه‌های تهران و تربیت مُدرس بود. کاوش‌های سرافراز در اَرگ عَلی‌شاه تبریز و تَنگ چوگان، درک ایران‌شناسان را از دوره‌های ایلخانی و ساسانی دگرگون کرده است. مهم‌ترین کاوش‌ها و مطالعات سرافراز را می‌توان ارگ علی‌شاه تبریز، تنگ چوگان، کاخ کوروش کبیر در بُرازجان، تخت سلیمان، جمعه مسجد اردبیل، رصدخانه مراغه و کتیبه خارک، که سند صیانت ایران بر خلیج فارس بوده است و همچنین مرمت و کاوش معبد آناهیتای بیشابور، برشمرد. او دستکم ۱۶ کاوش علمی را سرپرستی کرده و حدود ۳۲ بررسی و گمانه زنی روی آثار باستانی داشته بود. «تخت سلیمان»، «راهنمای آثار باستانی جزیره خارک» و «سکه‌های ایران» از جمله کتاب‌های علی‌اکبر سرافراز است.