میرزا علی اکبر صابر

(1241 - 1290 هـ.خ)

او یکی از مهم‌ترین شاعرانی بود که بر تمام شاعران مشروطه تاثیر داشت و راه ساده گوئی را به روی آنان گشود. او الگوی نسیم شمال بود. در سال ۱۲۴۱ برای زیارت سفری به مشهد و سمرقند و بخارا کرد و مدتی هم به کربلا رفت. مدت‌ها به فارسی و ترکی آذربایجانی غزل و قصیده می‌سرود. صابر نخستین اشعار خود را به صورت نوحه و مرثیه سرود و پس از آن سروده‌هایی فرهنگی به نظم درآورد و سرانجام در سال ۱۲۸۴/۱۹۰۵ به بعد به جستارهای سیاسی پرداخت. انقلاب ۱۹۰۵ روسیه و تاثیر آن در قفقاز باعث این دگرگونی شد و صابر با آغاز به کار نشریه ملانصرالدین به جمع نویسندگان آن پیوست. در سال‌های ۱۹۱۱–۱۹۰۶ صابر یکی از کوشاترین همکاران مجله طنز ملانصرالدین بود. سروده‌های طنز صابر با نام‌های مستعاری چون «هوپ‌هوپ»، «آغلار گوله‌ین» (متبسم گریان) و «ابونصر شیبانی» چاپ می‌شد. در جریان جنبش مشروطه در ایران آثار و اشعار او در ایران خوانده می‌شد و بر نویسندگان و روشنفکران ایران اثر زیادی داشت. صابر به ترکی شعر می‌گفت و شاید به همین دلیل است که بزرگ‌ترین شاعران فارسی گوی طنز مشروطه نیز کسانی بودند که زبان ترکی را می‌دانستند و از گنجینه اشعار هوپ هوپ بهره برده بودند. سبک صابر سبک واقع‌گرا و تحول‌خواه است. اشعار وی در دیوان هوپ‌هوپ‌نامه جمع‌آوری شده‌است هوپ هوپ نامه معروفترین اثر او است که به همت یکی از دوستانش منتشر شده‌است. این تحریرات پس از مرگش مایه الهام بسیاری از هنرمندان و مجسمه‌سازان بوده‌است، می‌توان به آثار نقاشی، گرافیک و مجسمه‌سازی استادانی چون ستار بهلول‌زاده، میکائیل عبدالله‌یف، الاکبر رزاقولی‌ف، اوگتای صدیق‌زاده، صدیق شریف‌زاده، آصف جعفروف و طاهر صلاحوف اشاره کرد.بخش آذربایجانی هوپ‌هوپ‌نامه توسط احمد شفائی به فارسی ترجمه شده‌است. پس از اشغال آذربایجان توسط بلشویک‌ها در سال ۱۹۲۰، موضوع ایجاد بنای یادبود برای اولین نویسنده محلی در باکو مطرح شد که با توجه به شهرتی که شاعر در اوایل قرن بیستم در میان مردم به دست آورده بود ایدئولوگ‌های شوروی، صابر را انتخاب کردند. بنای یادبود بتنی را ایاکوف کیلخیس در سال ۱۹۲۲ ساخته و تا سال ۱۹۵۸در پارک کنونی صابر باقی ماند. سپس به شهرک بالاخانی منتقل شد که او مدتی در آنجا معلمی کرده بود.