ابونصر فراهی

گفته می‌شود که او (درگذشتهٔ سال ۶۴۰ هجری قمری) ،کور مادرزاد بود و و در دربار بهرامشاه بن تاج‌الدین حرب، پادشاه سیستان که با پادشاهان غور پیوستگی داشت، می‌زیست. اثر معروف او نصاب‌الصبیان، لغت‌نامهای عربی به فارسی و به شعر و شامل دویست بیت بود. اثر برجستهٔ ابونصر فراهی، «نصاب الصبیان» نام دارد که آن را به فرمان نظام الملک حسن وزیر، بهرامشاه به نظم آورد. این کتاب ترجمه فارسی بسیاری از لغات عربی به فارسی است که برای آموزش کودکان نوشته شده‌است. گر چه برای هر کسی که خواهان یادگیری عربی باشد مفید است. بر «نصاب الصبیان» شروح بسیار نوشته شده از جمله می‌توان شرح «ریاض الفتیان» ابن حسام در نیمهٔ نخست سدهٔ هشتم، شرح «رافع النصاب» از احمد بن الفقیه (۸۱۸)، «کنزالفنون» از یک دانشمند در هند در سدهٔ یازدهم را نام برد. پس از نصاب الصبیان تقلیدهای بسیاری از آن شده که از مشهورترین آن‌ها «زهره الادب» در لغت عربی به فارسی است. دوصد بیتی که او در نصاب الصبیان گرد آورده از جمله ابیاتی است که قرنها در مکاتب و مدارس افغانستان و کشورهای همجوار به عنوان کتاب درسی استفاده می‌شده و در حوزه‌های ایران و افغانستان تدریس می‌شده‌است. در دوران معاصر استاد علامه حسن‌زاده آملی، این کتاب را تصحیح نموده و همراه با چندین بیت اشعار ملحقه و اعراب کلمات مشکله و پانوشت‌های ارزنده، به امر علامه شعرانی، با نام یاد شده، به چاپ رسانده است.