زین الدین محمود واصفی

(0890 - 0971)

واصفی در یک خانوادهٔ سطح متوسط شهری زاده‌شد. پدرش به‌احتمال یک مامور رده بالای دولتی بوده‌باشد. در کودکی خواندن و نوشتن و دستور زبان فارسی و عربی و تاریخ و فقه را فراگرفت. در آغاز جوانی با وجود اشتغال به فراگیری علوم زمان توانست منشی خصوصی سلطان حسین بایقرا و معلم کودکان شماری از اشراف گردید. ولی زندگی آرام او با حمله شیبک خان به قلمرو تیموریان به سرآمد. ازبک‌ها هرات را گشودند و تیموریان شهر را ترک کردند. ولی واصفی در هرات ماند. به نظر می‌رسد که او با شرایط جدید کنار آمده‌باشد. با این حال هنگامی که شاه اسماعیل یکم بر هرات دست‌یافت، کار بر واصفی که یک سنی‌مذهب معتقد بود سخت شد. پس در اوایل ۱۵۱۲ میلادی هرات را به سوی فرارود ترک‌نمود و تا پایان عمر در همانجا ماند. او در میان بزرگان ازبک به عنوان امام، قاضی، شاعر، منشی و معلم در گذار بود. از جمله چندی در شهرهای سمرقند و بخارا به سر برد. اثر واصفی بدایع‌الوقایع نام دارد، اثری بزرگ با مطالبی متنوع. این اثر شامل رویدادها و افرادی است که واصفی در اوایل سدهٔ شانزدهم میلادی دیده. از این رو این کتاب اثر مهمی است دربارهٔ وقایع سیاسی جابه‌جایی قدرت میان تیموریان، ازبکان و صفویان در خراسان.