رسته‌ها

پرویز مشکاتیان
(1334 - 1388 هـ.خ)

آهنگساز، موسیقی‌دان، استاد دانشگاه، نوازنده سنتور و سه‌تار
مشخصات:
نام واقعی:
پرویز مشکاتیان
تاریخ تولد:
1334/02/24 خورشیدی
تاریخ درگذشت:
1388/06/30 خورشیدی (54 سالگی)
محل تولد:‌
نیشابور
جنسیت:‌
مرد
ژانر:‌
آهنگسازی، نوازندگی، موسیقی
زندگی‌نامه
وی مقدمات موسیقی را از شش سالگی نزد پدرش، حسن مشکاتیان، آموخت و نخستین کنسرت خود را در سن هشت سالگی در مراسم گردهمایی دانش آموزان در مدرسه امیر معزی نیشابور ارائه داد. پس از آن وی در جشنواره موسیقی که دراردوگاه رامسر برگزار می شد به دفعات شرکت کرد و در تمامی آنها مقامهای ممتاز را به دست آورد. مشکاتیان سال ۱۳۵۳ در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران قبول شد و همزمان به آموزش ردیف میززا عبدالله نزد نور علی خان برومند و ردیف موسیقی سنتی نزد دکتر داریوش صفوت پرداخت. وی همزمان با آموزش ردیف مبانی موسیقی و موسیقی ایرانی را نزد اساتیدی چون دکتر محمدتقی مسعودیه، عبدالله خان دوامی، سعید هرمزی، یوسف فروتن ادامه داد. مشکاتیان از سال ۱۳۵۴ همکاری خود را با مرکز حفظ و اشاعه موسیقی به عنوان مدرس و نوازنده سنتور و سرپرست گروه زیر نظر دکتر داریوش صفوت ادامه داد و درکنار آن به اجرای کنسرت های متعدد با خوانندگانی چون پریسا( فاطمه واعظی) و هنگامه اخوان پرداخت و در سال ۱۳۵۶ گروه عارف را تشکیل داد. درهمین سال وی در آزمون باربد که به ابتکار استاد نورعلی برومند برگزار می شد شرکت کرد و به همراه پشنگ کامکار مقام اول در رشته سنتور را کسب کرد و نیز به همراه داریوش طلایی مقام ممتاز در ردیف نوازی را به دست آورد. همکاری با رادیو زیر نظر هوشنگ ابتهاج (سایه) از دیگر فعالیتهای وی درسال ۵۶ بود که با واقعه ۱۷ شهریور ۵۷ وی وگروهی دیگر از اهل موسیقی به صورت دسته جمعی از رادیو استعفا دادند. در این سال وی به اتقاق گروهی دیگر از هنرمندان موسیقی و با همکاری گروه‌های عارف و شیدا موسسه چاووش را شکل داد که حاصل آن انتشار برخی از ماندگارترین قطعات موسیقی سنتی در سال‌های ۵۷ تا ۶۲ بود. تصنیف مرا عاشق با صدای شهرام ناظری (روی شعری از مولانا) و چهار مضراب شورانگیز و قطعه نغمه در دستگاه شور، تصنیف ایرانی(با صدای شجریان در چاووش ۶)، قطعه ده ضربی چهار گاه به نام پیروزی و تصینف رزم مشترک (باصدای شجریان در آلبوم چاووش ۷)، و نیز اجرای قطعه در قفس استاد ابوالحسن صبا با تنظیم حسین علیزاده در همین آلبوم از دیگر فعالیتهای مشکاتیان دراین دوره بود. پس از این دوره مشکاتیان همکاری خود با محمد رضا شجریان را پی می‌گیرد که حاصل آن آلبوم های سر عشق(درماهور) بیداد (دستگاه همایون) بر آستان جانان (در شور و بیات ترک)، نوا (‌مرکب خوانی در دستگاه نوا) ، دستان (‌در دستگاه چهار گاه) و نیز اجرای کنسرت‌های برون مرزی به همراه شجریان در کشورهای اروپایی که تا سال ۱۳۶۶ به طول انجامید. از سال ۶۷ مشکاتیان همکاری خود با خوانندگان دیگری را هم در دستور کار خود قرار می‌دهد که شهرام ناظری (آلبوم لاله بهار)، علی جهاندار (آلبوم صبح مشتاقان)، علیرضا افتخاری (مقام صبر)، ایرج بسطامی (موسم گل، افشاری مرکب، مژده بهار،وطن من)، علی رستمیان و حمید رضا نوربخش (کنسرت گروه عارف) از جمله آنها بوده‌اند مشکاتیان در فستیوال موسیقی روح زمین در لندن شرکت کرد و مقام نخست این جشنواره را به دست آورد. برخی از کارهای مشکاتیان نیز با تنظیم چهره هایی چون محمد رضا درویشی (جان عشاق و گنبد مینا) و کامبیز روشن روان (دود عود) منتشر شدند که در هر سه این آلبوم‌ها محمد رضا شجریان آواز خواند. برخی از مهمترین قطعات ساخته شده توسط مشکاتیان از سوی علیرضا جواهری نت نویسی وبه بازار موسیقی عرضه شد. مشکاتیان از سال ۱۳۷۶ اجراهای صحنه ای و انتشار آلبوم را متوقف کرد و تا تابستان سال ۸۴ کنسرتی در کشور اجرا نکرد. در تابستان ۸۴ وی به فکر تجدید ساختار گروه عارف و شیدا بر‌آمد که حاصل آن اجرای کنسرتی در تالار کشور با صدای شهرام ناظری بود. مشکاتیان علاوه بر ساز سنتور که ساز تخصصی وی است با سه تار هم آشنایی کافی دارد و همنوازی سه تار در آلبوم سر عشق را خود وی انجام داده است. خانه موسیقی در هشتمین سالگرد خود مراسمی در تالار کشور برگزار کرد و از مقام هنری این هنرمند نامی تجلیل به عمل آورد.
بیشتر
ویرایش

کتاب‌های پرویز مشکاتیان
(2 عنوان)

آخرین دیدگاه‌ها

تعداد دیدگاه‌ها:
1

‍ موسیقی_ایرانی

۲۴اردیبهشت زادروز پرویز مشکاتیان 

تصنیف_یادباد


استاد

"پرویز مشکاتیان" نه تنها آهنگسازی توانا و ملودی پردازی مٌسلط،

بلکه ادیب و شعرشناسی شایسته بود،

 که با تلفیق و ترکیب این دو هنرِ اصیلِ ایران، آثاری بدیع و جاودانه ساخت که هم تائید خواص را به دنبال داشت و هم با اقبالِ عمومی مواجه گردید و دقیقاً به همین دلیل است که آثار او در حافظه تاریخی و شنیداری مردم ایران به ثبت رسیده است. 


زنده نام استاد 

"پرویز مشکاتیان"

یکی از معدود هنرمندانی بود که می دانست چگونه با شعر کلاسیک رفتار کند. 


خلاقیت در همه ابعادِ هنرش موج می زد. آهنگسازی، تنظیم و نوازندگیِ او واجدِ تمامی این ویژگی ها بود.


 در تکنوازی و جوابِ آواز و در همراهی با خواننده منحصر به فرد می نمود. 


جدیت و صلابت هنری "مشکاتیان" در دهه ۵۰ و ۶۰ به ویژه ساختِ آثاری که ارتباط گسترده ای با وقایعِ اجتماعیِ آن دوران و با مخاطبان بر قرار می کرد، و بهمراه آثار زیبایی از ساخته های اساتیدی چون، "محمدرضالطفی" و "حسین علیزاده" 

و... موجب شد تا موسیقی ایران، جانِ دوباره ای گرفته و خون تازه ای در پیکر آن، جریان یابد.


 اگر به آن سالها که هنوز بسیار دور نیست بیاندیشیم، گاه انسان به فکر فرو می رود که این، شرایط است که او را ساخته بود، یا او که شرایط را زیر و زِبَر می کرد. در هر حال "مشکاتیان"، هم دگرگون کننده بود و هم در شرایطی زیست و به بار نشست، که در دوره ی معاصر، یکی از منحصر به فردترین ها است، پس او نیز خودآگاه یا ناخودآگاه نبضِ این زمان را دریافت و دستِ کم تا مدتی قدر دانست. چندین سال پیش که او با استاد "محمدرضا شجریان" همکاری می کرد، بر روی چند غزل معروف، اثرهایی را ساخت که تقریباً همه آنها بی نظیرند.


یکی از بهترینِ آنها، ترانه یا تصنیف زیبای "یاد باد" _ از آلبوم "بیداد" _ نام دارد. آلبوم "بیداد" یکی از به یاد ماندنی ترین آثار مشترک 


"محمد رضا شجریان" و "پرویز مشکاتیان" است که در سال ۱۳۶۴ منتشر شد.


این آلبوم از دو بخش تشکیل شده بود که بخش اول در دستگاه همایون، با آهنگ‌سازی زنده یاد پرویز مشکاتیان و بخش دوم در همایون و شور، با نوازندگی تار استاد "غلامحسین بیگجه‌خانی" است که اشعار این آلبوم از سروده‌های حافظ و سعدی هستند. تلفیق زیبای شعر و موسیقی که از مشخصات آثار "مشکاتیان" است در این اثر چنان برجسته و نمایان است که گویی حافظ شعرش را به سفارش "مشکاتیان" سروده است. 


از نقاطِ قوتِ این اثر، ملودی و تنظیم و هماهنگی و همدلی نوازندگانِ همراهی است که سالها با یکدیگر کار کرده، نواخته و زندگی کرده اند و تقریباً همگی از یک نسل و از یک کارگاه پرورش یافته اند.


قسمت شاهکار این اثر، انتخاب شعر زیبای حافظ با مطلعِ:

روز وصل دوستداران یاد باد/ یاد باد آن روزگاران یاد باد، است. 


این تصنیف بی شک، از زیباترین تصنیف های موسیقی سنتی است که اجرای خارق العاده استاد "شجریان" زیبایی آنرا چند برابر کرده است.


 استاد "شجریان" در پایان بیت سوم،

گرچه یاران فارغند از حال من

از من ایشان را هزاران یاد باد.


چنان با قدرت و در اوج، فریاد از حنجره می کشد "از من ایشان را هزاران یاد باد" که مو بر بدن شنونده، می ایستد. 


در "یاد باد" جمعی از بهترین نوازندگان زمانه، حضور دارند، سنتور را "پرویز مشکاتیان"، تار را "محمدرضا لطفی" و "زیدالله طلوعی"، تنبک را "ناصر فرهنگ فر"، بربط را "ارسلان کامکار"، کمانچه را "اردشیر کامکار"، نی را "جمشید عندلیبی" و بم تار را "فرخ مظهری"، به بهترین شکل ممکن، هنرنمایی می کنند و آهنگی را در آرشیو موسیقی ایران به ثبت می رسانند که برای همیشه جاویدان خواهد ماند. البته آلبوم "بیداد" تبعات سیاسی نیز برای استاد "شجریان" داشته است. 


گفتنی است که هر دو بخش این آلبوم به یاری حافظ، به نوعی به یک اثر انتقادی تبدیل شده و در دورانی که حملِ ساز، در امکان عمومی می بایست با مجوز صورت می گرفت، محتوایِ اجتماعیِ این اثر، موجب بروزِ حرف و حدیث هایی در جامعه شده بود و حتی کار به مجلس شورای اسلامی نیز کشیده شده بود.  

  

جواد_ظل_طاعت

عضو نیستید؟
ثبت نام در کتابناک