لاله تیک چند بهار
(1100 - 1180 هـ.خ)
نویسنده ، شاعر و فرهنگ نویس
مشخصات:
نام واقعی:
لاله تیک چندبهار
تاریخ تولد:
1100/00/00 خورشیدی
تاریخ درگذشت:
1180/00/00 خورشیدی (80 سالگی)
محل تولد:
دهلی ، هند
جنسیت:
مرد
ژانر:
فرهنگ نویسی
زندگی‌نامه
بهار، لاله‌تیک‌چند ، فرهنگ‌نویس و شاعر قرن دوازدهم. شهرت او بیشتر به سبب تالیف بهار عجم از فرهنگهای مهم و مستند فارسی است. تاریخ ولادت وی در منابع ذکر نشده است؛ اما از آنجا که در ۱۱۵۲ که دیباچه بهارعجم را می‌نوشته ۵۳ ساله بوده است، باید در ۱۱۰۰ به‌دنیا آمده باشد .
بهار اهل دهلی بود و در نزدیکی نهر نوّاب سعادت‌خان زندگی می‌کرد .درباره منشا قومی او اختلاف نظر هست. به نوشته بیشتر تذکره‌نویسان، از جمله گارسن دوتاسی ، وی از قوم کهتری است، اما بعضی وی را برهمن ، زرگر ، یا زرگر کهتریان ، کایته یا کایسته دانسته‌اند که گفته اخیر به‌نظر درست نمی‌آید . بهار عربی را خوب می‌دانست و در فارسی مهارت کامل داشت . او زبان و ادب فارسی را نزد مولانا ابوالخیر خیرالله وفایی، که ظاهراً همان خیرالله‌بن لطف‌الله مهندس لاهوری است، و سراج‌الدین علی‌خان آرزو آموخت. اشپرنگر و گارسن دوتاسی از سفر بهار به‌ایران سخن گفته‌اند که به نظر درست نمی‌آید.بهار به فارسی و اردو شعر می‌سرود. آرزو وی را فقط فرهنگ‌نویس دانسته و به شعر و شاعری او اشاره نکرده است. بعضی تذکره‌نویسان با اینکه از شعر فارسی او سخن گفته‌اند، اشعار کمی از وی نقل کرده‌اند. تذکره‌نویسان اردو نیز گاهی از اشعار اردوی او یاد کرده‌اند. بیشترین رقم اشعار او که ۳۱ بیت است، در تذکره چمنستان شعرای دکن آمده است .
رحلت : سال وفات بهار به درستی معلوم نیست، اما مسلّم است که مدتی قبل از تالیف تذکره شعرای اردو در ۱۱۸۸ از دنیا رفته است. اِندرمَن، گردآورنده بهار عجم ، درباره مرگ بهار توضیح کافی نمی‌دهد. ظاهراً وی تا ۱۱۸۰ در قید حیات بوده که توانسته است از مصطلحات وارسته استفاده کند. مولوی عبدالمقتدرخان نیز وفات او را در ۱۱۸۰ نوشته است . بهار مولفی پرکار بود ، اما در حال‌حاضر، جز بهار عجم ، پنج کتاب به او منسوب است :
۱) نوادرالمصادر ، مشتمل بر مقدمه، ۲۴ باب، و خاتمه که، به گفته مولف آن، نخستین کتاب درباره مصادر فارسی است. مولف در این کتاب، مصادر را به‌ترتیب حروف الفبایی، و مشتقات را ذیل مصادر آورده است. نسخه مولف در ۱۲۷۲، در دهلی به‌چاپ رسیده است. احتمالاً نوادرالمصادر و ابطال ضرورت ، همزمان تالیف شده‌اند.
نکته مهم درباره این دو کتاب، این است که در زوائدالفوائد منسوب به آرزو ، بعضی عبارات تقریباً با عبارات نوادرالمصادر یکی است و روشن نیست که اصل عبارات از بهار است یا آرزو. نسخه دیگری از این کتاب در کتابخانه بانکی‌پور پتنه موجود است .
۲) جواهرالحروف . به‌گفته مولف، این کتاب گردآوری مطالبی است که از سایر فرهنگها، مانند سراج‌اللغه ، و شروح آنها گرفته شده است و مشتمل بر مقدمه و دو باب و خاتمه است و همزمان با ابطال ضرورت نوشته شده است . جواهرالحروف در ۱۲۶۷ در کانپور چاپ شده، و بلوخمان از این کتاب ستایش بسیار کرده است.
۳) ابطال ضرورت . موضوع این رساله ۷۸ صفحه‌ای ضرورت شعری است. بعضی از مباحث ضمنی این کتاب بسیار قابل توجه است. این کتاب در دهلی چاپ و منتشر شده است.
۴) شرح نصاب بدیع . در شرح نصاب بدیع محمدشریف است که در آن واژه‌های عربی و فارسی مشترک‌الشکل و مختلف‌المعانی درج شده است. نسخه خطی آن در کتابخانه بانکی‌پور پتنه موجود است.
۵) جواهرالترکیب
بیشتر
-j-2-(h-z)(1)1.webp)
-j-1-(a-ch)1.webp)
آخرین دیدگاه‌ها