عبدالله ابن مقفع
(104 - 142 هـ.ق)
نویسنده و مترجم
مشخصات:
نام واقعی:
روزبه پور دادویه (ابومحمد عبدالله ابن مقفع)
سایر نامها:
ابن مقفع
تاریخ تولد:
104/0/0 قمری
تاریخ درگذشت:
142/0/0 قمری (38 سالگی)
محل تولد:
فیروزآباد فارس
جنسیت:
مرد
ژانر:
ادبیات فارسی و عرب
زندگینامه
اِبْنِ مُقَفَّع نویسنده و مترجم ایرانی آثار پارسی به عربی ساکن بصره بود. ابن مقفع از برجستهترین نمایندگان تفکر علمی در سدهٔ دوم هجری است. روزبه کتابهای زیادی از پارسی میانه به عربی برگرداند. از میان کتابهایی که روزبه ترجمه کرد میتوان از کلیله و دمنه، تاجنامه انوشیروان، آییننامه، سخنوری بزرگ (الادب الکبیر) و سخنوری خُرد (الادب الصغیر) نام برد. روزبه نخستین کسی است که رسماً آثاری به نثر عربی نوشت. آثار او در بعضی دانشگاههای جهان، از جمله دانشگاههای کشورهای عرب مانند دانشگاه قاهره، به عنوان نمونههای خوب و شیوایی از نثر عربی بررسی میشوند. به نظر میرسد ابن مقفع شخصی مشکلپسند، با آداب شسته رفته بود. هم رسوم فرهنگ کهن نجابت ایرانی را داشت و هم ارزشهای جامعه عربی را رعایت میکرد. نام پدر ابن مقفع در واقع داذویه بود، هرچند که گاه، داذویه به داذبه تحریف شدهاست. ابنندیم نام اسلامی پدر او را مبارک ذکر کرده که گویی ترجمهٔ عربی روزبه است، اما زبیدی در تاج العروس او را داذجُشنش (داد گُشنسب) خواندهاست. با این همه مینوی معتقد است که نام عبدالله، پیش از مسلمان شدن، داذبه بوده که به روزبه تصحیف گشتهاست. پدرش نیز داذجشنس (= داذگشنسپ که مخفف آن داذویه است) نام داشتهاست. داذویه که از اعیان و اصیلزادگان پارس بود، زمانی که حجاج بن یوسف بر عراق حکم میراند، از جانب او مامور خراج پارس شد، اما در کار اموال، ناروایی کرد و حجاج او را چندان شکنجه داد تا دستش «مقفع» (ناقص و تُرنجیده) شد. گاهی، به جای حجاج، نام خالد بن عبدالله قسری را آوردهاند و مامور عذاب او را نیز یوسف بن عمر ثقفی خواندهاند، اما نتیجهٔ روایت در هر حال یکی است. واژهٔ «مقفع» لقبی برای داذویه شد و فرزندش روزبه، ابن مقفع خوانده شد. ابن مقفع تا زمانی که اسلام نیاورده بود، همچنان به روزبه معروف بود و ابوعمرو کنیه داشت. پس از گرویدن به اسلام، نام عبدالله و کنیهٔ ابومحمد را برگزید.
بیشتر
آخرین دیدگاهها