شارل بتلهایم

(1913 - 2006 م)

شارل بتلهایم (۲۰ نوامبر ۱۹۱۳ - ۲۰ ژوئیه ۲۰۰۶) اقتصاددان و مورخ مارکسیستی فرانسوی، بنیانگذار مرکز مطالعه شیوه‌های صنعتی‌سازی (CEMI: Center pour l'Étude des Modes d'Industrialisation) در EHESS، به دولت های چندین کشور در حال توسعه در دوره استعمار زدایی مشاور اقتصادی داد. او در چپ جدید فرانسه بسیار تاثیرگذار بود و بنا به مقاله لوموند یکی از «شاخص ترین مارکسیست‌های جهان سرمایه‌داری» (لوموند، ۴ آوریل ۱۹۷۲)، در فرانسه و همچنین در اسپانیا، ایتالیا، آمریکای لاتین و هند به حساب می‌آمد. هانری بتلهایم، پدر شارل بتلهایم، یک اتریشی وینی یهودی الاصل و نماینده یک بانک سوئیسی در پاریس بود. خانواده پس از آغاز جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴ مجبور به ترک فرانسه شدند. خانواده بتلهایم در سوئیس و سپس در مصر زندگی می کردند. در سال ۱۹۲۲ شارل بتلهایم به همراه مادر فرانسوی خود به پاریس بازگشت و در این مدت پدرش که در مصر زندگی می کرد خودکشی کرد. پس از به قدرت رسیدن آدولف هیتلر در سال ۱۹۳۳، چارلز بتلهایم از محیط آشنای خود جدا شد و ابتدا به "کمونیست های جوان" (Jeunesses communistes) و متعاقباً به حزب کمونیست فرانسه پیوست. وی علاوه بر تحصیل در رشته های فلسفه، جامعه شناسی، حقوق و روانشناسی، زبان روسی را نیز فرا گرفت. در جولای ۱۹۳۶ با ویزای توریستی وارد مسکو شد. او به لطف تسلطش به زبان توانست به مدت پنج ماه اجازه اقامت بگیرد و در این مدت به عنوان راهنمای توریستی کار کرد و بعداً با نسخه فرانسوی مجله مسکو و در نهایت در مسفیلم به مدیریت دوبلاژ فیلم پرداخت. تجارب او در طول اقامتش در مسکو، در فضای مضطرب در آغاز "پاکسازی" و محاکمه رهبران بلشویک که مخالف جوزف استالین بودند، باعث شد که او فاصله ای انتقادی از اتحاد جماهیر شوروی داشته باشد، بدون اینکه عملاً عقاید کمونیستی خود را کنار بگذارد. او به دلیل اظهارات "تهمت آمیز" خود از حزب کمونیست کنار گذاشته شد. در سال ۱۹۳۷ با یک کمونیست مبارز جوان به نام لوست بوواله ازدواج کرد. در دوران اشغال آلمان، او با تروتسکیست های فرانسوی (حزب انترناسیونالیست کارگران) همکاری کرد. تصمیم او برای انتخاب اقتصاد به عنوان یک حرفه آسان نبود، زیرا در آن زمان اقتصاد یک علم جزئی به حساب می آمد. با این حال، بتلهایم از آنجایی که در مورد اتحاد جماهیر شوروی و برنامه ریزی اقتصادی بسیار آگاه شده بود، توانست شکافی را پر کند. پس از جنگ جهانی دوم به مقام رسمی وزارت کار رسید. در سال ۱۹۴۸ او وارد "بخش ششم" École Pratique des Hautes Études (EPHE) شد. در دهه پنجاه، بتلهایم فعالیت های بین المللی خود را به عنوان مشاور دولت های کشورهای جهان سوم آغاز کرد. او سخنگوی جمال عبدالناصر در مصر، جواهر لعل نهرو در هند و احمد بن بلا در الجزایر بود. او در سال ۱۹۵۸ با تاسیس CEMI پایگاهی نهادی برای تحقیقات خود ایجاد کرد. در سال ۱۹۶۳، چه گوارا او را به کوبا دعوت کرد، جایی که او در یک «بحث بزرگ» درباره اقتصاد سوسیالیستی شرکت کرد.