حسن مرندی

(1309 - 1383 هـ.خ)

حسن مرندی در سال ۱۳۲۷ وارد دانشکده پزشکی شد ولی با کودتای ۲۸ مرداد دوره پزشکی ناتمام ماند. در سال ۱۳۳۴ دستگیر و به پنج سال زندان محکوم شد که نیم بیشتر را در زندان قصر و بقیه را در قلعه برازجان سپری کرد. کار ترجمه را در زندان آغاز کرد با ترجمه پیگمالیون نوشته برناردشاو. پس از آزادی دوره تخصص روانپزشکی را در بیمارستان روزبه گذراند. اما پیشنهاد کار در بیمارستان را نپذیرفت و به حوزه کتاب و ترجمه و تالیف که علاقه بیشتری به آن داشت روی آورد. در سال ۱۳۴۰ کتاب شکست‌ناپذیر نوشته هوارد فاست و در ۱۳۴۱ کتاب محاکمه نورنبرگ را ترجمه کرد. سپس به کار دشوار تدوین فرهنگ پزشکی (انگلیسی به فارسی) پرداخت که در آن زمان نخستین کار در این زمینه بود. او در آغاز مقدمه این کتاب نوشته است: «گنجینه واژه‌های پزشکی و دانش‌های مربوط به آن در زبان فارسی ناقص، مغشوش و فقیر است. به کار بردن واژه‌های پزشکی خارجی در گفتارها و نوشته‌های طبی رایج و تا حدود زیادی بسته به دلبستگی فرهنگی به زبان های خارجی، محل تحصیل، سلیقه شخصی و در آخرین تحلیل از روی ناچاری است …». انتشار این فرهنگ (حدود پنجاه سال پیش) با استقبال پزشکان و دانشجویان پزشکی روبه‌رو شد. حسن مرندی پس از آن‌که در موسسه انتشارات فرانکلین به کار پرداخت علاوه بر ویرایش کتاب، سردبیری مجله پیک جوانان، از انتشارات مرکز انتشارات آموزش را که با همکاری موسسه فرانکلین تهیه می‌شد به عهده داشت. در سالهای ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۳ با شماری از نویسندگان بنام در تهیه انتشار کتاب امروز همکاری داشت. مقاله و نقدهایی از او در این نشریه باقی است. در همین سال‌ها ترجمه او از کتاب تمدن اثر برجسته کنت کلارک در چندین شماره مجله تماشا، کتاب فضای خالی اثر پیتربروک درباره تئاتر و نیز کتابی با عنوان پدران، مادران و فرزندان از او منتشر شد. با تاسیس سازمان ویرایش و تولید فنی وابسته به دانشگاه آزاد ایران، حسن مرندی مسئولیت تهیه و تدوین کتاب‌های درسی آن دانشگاه را بر عهده گرفت و به ریاست این سازمان گماشته شد. این سازمان تا سال ۱۳۵۸ برقرار بود و حاصل آن تربیت ده‌ها، ویراستار متن‌های علمی و بیش از صد متن درسی در رشته‌های علوم بنیادی، علوم پزشکی، ریاضی، تاریخ و ادب فارسی بود. پس از انحلال سازمان ویرایش و تولید فنی دانشگاه آزاد، حسن مرندی به مرکز نشر دانشگاهی که در حال تاسیس بود گام نهاد و در ساماندهی این مرکز و انتشار مجله نشر دانش کوشید. در مرکز نشر دانشگاهی مسئولیت گروه پزشکی و بخش ویرایش پزشکی به او سپرده شد. در دوره مسئولیت او چند کتاب با ارزش در پزشکی و روانپزشکی به ترجمه او و نیز گروهی از پزشکان چاپ شد. کتاب مختصر روان پزشکی (چاپ اول، ۱۳۶۱) و درآمدی بر روانشناسی (۱۳۶۸) از جمله آنهاست. اما برخی از کتاب‌هایی که در این دوره ترجمه کرد منتشر نشد که دست نوشته آنها باقی است. حسن مرندی از سال ۱۳۶۲ به مدت ۲۱ سال در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی روان‌پزشکی درس داد و در ساماندهی بخش روان‌پزشکی بیمارستان آیت‌اله طالقانی نقش موثری داشت. در دوره جنگ تحمیلی نیز برای انجام وظیفه پزشکی و تدریس به شهرهای زاهدان، ایلام، اهواز و تبریز رفت. حسن مرندی عضو فرهنگستان علوم پزشکی نیز بود و در بخش طب اسلامی وطب سنتی با فرهنگستان همکاری داشت و در کمیته واژگان زبان پزشکی مسئولیت معادل‌یابی برای واژه‌های پزشکی و کاربرد واژه‌های متن‌های قدیم پزشکی در طب جدید را به عهده داشت. از کارهای او در این فرهنگستان ویرایش کتاب ذخیره خوارزمشاهی (نوشته حکیم اسماعیل جرجانی) بود که در ۱۳۸۰ منتشر شد. در شورای ویراستاران صدا و سیما نیز عضویت داشت؛ شورایی که به بررسی و بهبود بخشیدن کاربرد زبان فارسی در صدا و سیما می‌پرداخت. مدتی با مجله دانشکده پزشکی به مدیریت دکتر فریدون عزیزی همکاری داشت. ترجمه کتاب فروید نوشته آنتونی استور (انتشارات طرح نو، سال ۱۳۷۵) از آخرین ترجمه‌های اوست و نیز ترجمه کتاب ساده و سودمند آدمیان از مجموعه علم چیست برای نوجوانان ( از انتشارات شرکت انتشارات فنی ایران) که پس از درگذشت او منتشر شد.