امیل یا آموزش و پرورش

امیل نام کتابی در زمینه تربیت از ژان ژاک روسو است.
اینکه افکار روسو پیچیده و گاه توام با ایهام است شک نیست. اما آنچه این فیلسوف را برجسته می‌کند، علاوه بر نظراتش در قلمرو علم تربیت، عقایدش در خصوص مساوات و عدالت اجتماعی است. در کتاب قرارداد اجتماعی پایه‌های حکومت دموکراسی را طرح ریزی می‌کند و زمینه‌ساز انقلاب فرانسه می‌شود؛ و در همین کتاب است که گفته‌ است برتری همواره از آن ملت است و نه حکومت. کتاب اعترافات همراه با دیگر مکتوباتش شالوده مکتب رمانتیسم قرن هجده را شکل داده و بر رمانتیک‌های آن عصر و نیز بعدها بر هنرمندان قرن نوزده تاثیری سودمند داشته است. اثر مشهور روسو در امر تعلیم و تربیت، کتاب امیل است که گفته‌اند نسل دوره اول انقلاب فرانسه را پرورش داده است و دستمایه‌ای شده است برای اصلاحات اخلاقی-تربیتی نسل‌های بعد که ماییم و نسل ما.

از متن کتاب:
اگر برای حل این سوالات جنبه های مختلف را در نظر بگیریم نتیجه اش عقاید افراطی بعضی از اشخاص است که زن را محدود باین میدانند که باید در منزل نشسته و بامور خانه داری و خیاطی بپردازد و در واقع با این فلسفه او را بنظر یک خدمتکار شوهر می شناسند.
اما دسته دیگر که آن ها هم حقوق زیاد برای زنان قائل نیستند عقیده دارند که زن ها جزئی از مردان بمشار می آیند زیرا با اینکه می دانیم او زن است او را بالاتر از خود قرار می دهیم و یا اینکه او را مساوی خودمان فرض کنیم این عملی است که با دست خود حق تقدم را که طبیعت مخصوص ما قرار داده درباره او قائل شده ایم.
دلیلی که مردان را بشناسایی این حقوق رهبری کرده زیاد منطقی و محکم نیست زیرا طبیعت همین حقوق را برای زن هم قائل شده است...