انسان و زمان: زمان در هنر، ادبیات، فلسفه و فیزیک

کتاب انسان و زمان نوشته شیرزاد کلهری و کلاودیا کلهری زمان را از منظر ادبیات، هنر، فلسفه و فیزیک بررسی می‌کند. نویسندگان کتاب هر دو فیزیکدان هستند و در صدد آن هستند که تفاوت و برابری‌های دیدگاه‌های مختلف انسان‌ها درباره زمان را از زوایای مختلف نگاه کنند. زمان چالش بزرگ بشریت مدرن و حتی فیلسوفان یونانی بوده است و هنوز هم این چالش با همان استحکام و شاید بیشتر از آن باقیست. این کتاب ادعا ندارد که به تمامی عرصه بزرگ ادبیات و یا هنر و فلسفه و حتی فیزیک پرداخته است. بلکه عمده کوشش این کتاب نشان دادن دیدگاهایی است که بسیاری از آدم‌ها در خواندن رمان و یا نگاه کردن به یک اثر هنری از آن‌ها می‌گذرند. در حالی که ممکن است وزن بزرگ کتاب روی زمان باشد.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
در برگسون زمان به دو گونه تقسیم می‌شود، زمان واقعی که پایدار، مستمر و در جریان است و دیگری زمانی است ذهنی، که آن‌هم دارای همین خصوصیات بوده ولی نمی‌توان آنات آن را اندازه گرفت. این دو به‌دلیل استمرار و در جریان بودن با هم ارتباط برقرار کرده، بدین‌وسیله جهان آگاهی و ذهنی با جهان واقعی گره می‌خورند. هم‌چنان‌که پیش از این درباره‌ی اثر برگسون روی نویسندگان اوایل قرن بیستم گفتگو کردیم، برگسون نویسندگان ادبی آن دوران و برخی از نویسندگان متأخر را به دلیل این تقسیم زمان به درونی و بیرونی شدیدا بخود جلب کرده است. وی زمان واقعی را زمان فضاگونه تلقی می‌کند که می‌توان با ساعت و ابزار دیگر اندازه‌گیری کرد ولی زمان درونی قابل اندازه‌گیری نیست. بعدا دوباره به برگسون بر‌خواهیم گشت.