گاهشماری و جشنهای ایران باستان

«گاه شماری و جشن های ایران باستان» كتابی نفیس برای خانه ی دل هر ایرانی است كه هر ساكن این كهن دیار را به خاطرات دلپذیری رهسپار می كند. اين کتاب با زبانی ساده زنده و امروزی، خرمی و شادی نیاكان با فرهنگ و خردمند را به خانه ی همه ایرانیان هدیه می‌كند و نور امید و شادی را به قلب آنها می‌بخشد.
از كودكی همه ی ما با جشن های ایرانی آشنا شده ایم و در روزهای نوروز با شادی به دیدار دوستان و بزرگان رفتیم و در روز سیزدهم نوروز به گشت و گذار در كوه و دشت پرداختیم. روشنی آتش در جشن چهارشنبه سوری، قصه های مادر بزرگ در شب یلدا، و داستان عبرت آموز میر نوروزی حكایت های زیبایی از خاطرات مشترك ذهن همه ی ماست.
«گاه شماری و جشن های ایران باستان» یك پژوهش علمی درباره ی جشن های ایرانیان در طول تاریخ و چگونگی شكل گیری آیین ها، مراسم و باورهای مردم این مرز و بوم است.
در این پژوهش تلاش شده خوانندگان امروزی با اسطوره های كهن آشنا شوند تا با بررسی افسانه های كهن آریايی به حقیقت و زیبایی كه در آیین های باستان است، پی ببرند. هاشم رضی، پژوهشگر فرهنگ و ادیان ایران باستان در این كتاب با دقتی بسیار و نگاهی ژرف بن مایه ی اساطیری و دینی آیین های ایرانی را در دوران های متفاوت تاریخی در منابع كهن ایرانی بررسی كرده است.
این كتاب در ده بخش به طور كامل جشن های ایران باستان و آیین های شادمانی ایرانیان را با بیان مراسم، شعرها و زیبایی های آن توصیف كرده است.
در بخش اول گاه شماری و چگونگی شكل گیری تقویم ایران از دیر باز تاكنون شرح داده شده است.
در بخش دوم تقسیم فصل ها در كهن ترین دوران تاریخی ایران و نقش كشاورزی و دامداری ایرانیان كهن در شكل گیری این فصل ها با بررسی دقیق متن های كهن به طور مشروح آمده است.
در بخش سوم گاه شماری اوستایی و دیگر اقوام هندو اروپایی زیر فرمان هخامنشیان چون بابلی ها و مصری ها نقل شده است.
در بخش چهارم نامهای ویژه ی روزها و معانی آنها، نامهای دوازده گانه ی ماهها و مفاهیم آنها و دوازده جشنی كه از تقارن نام های ماه و روز پدید می آید از منابع معتبر روایت شده است.
در این بخش روایات داستانی درباره ی شكل گیری جهان كه به موجب آن عمر جهان دوازده هزار سال است و این زمان به چهار دوره ی مساوی تقسیم می شود، آمده است.
در بخش پنجم یك جشن شاد ایران باستان به نام جشن فروردگان كه در نوزدهم فروردین برگزار می شده است، مورد بررسی و بحث قرار گرفته است.
در بخش ششم یك رشته مهم از جشن های اقوام آریایی، جشن های آتش آمده است. در این فصل جشن چهارشنبه سوری و گزارشی تاریخی از این جشن در تمام شهرهای ایران بزرگ بررسی شده است.
در بخش هفتم نوروز این كهن ترین و زیباترین جشن ایران زمین و نمایان ترین جشن بهاری جهان در این بخش مطالعه شده است.
در این بخش قدمت نوروز، آیین های تاریخی آن، جشن ها و مراسم نوروز در طول تاریخ و نمادهای ایرانی آن (سبزه، هفت سین،..)، موسیقی های نوروزی و حكایت های جالب و پندآموز میر نوروزی و حاجی فیروز آمده است تا لحظات خوش نوروز خوانندگان را با آگاهی آنها از معنای نمادهای زیباتر می كند. پژوهش در زمینه عید سعید نوروز و جشن های به یاد ماندنی آن از جشن آبریزگان در زمان جمشید تا سفره ی هفت سین در روزگار ما بسیار خواندنی است.
در بخش هشتم جشن پاییزی ایرانیان، مهرگان و جشن شب یلدا در نخستین شب زمستان بررسی شده است و داستانها و روایات نیكی از پیروزی كاوه بر ضحاك در آن روایت گردیده است. در این بخش خوانندگان می توانند آیین ها و باورهای ملی و همچنین اشعار زیبایی را قرائت كنند و با موسیقی شنیدنی مهرگان آشنا شوند.
در بخش نهم جشن سده بزرگترین جشن آتش ایرانیان كه به زمان هوشنگ برگزاری آن نسبت داده می شود پژوهش گردیده است.
به ویژه تمام داستانهای مربوط به این جشن در متون كهن آمده است. در این بخش به ویژه جشن های آتش در میان تمام اقوام و ملل دیگر (از جمله آزتك ها، اینكاها، ارامنه، اسكیموها، روس ها، و قبایل آفریقا) و معنای آیینی ها آنها توصیف شده است.
در بخش دهم مرور كوتاهی درباره ی جشن های سال به ترتیب واقع شدن شان در روزهای و ماه ها انجام پذیرفته است. در این بخش می‌خوانیم كه در روز ششم فروردین برای مردم زمین سعادت تقسیم می شده است و از این جهت است كه ایرانیان این روز را روز امید نام نهاده‌اند. مراسم ویژه روز زن در ایران باستان در روز پنجم اسفند به پاسداشت مقام والای زن در سراسر فلات ایران زمین بر پا می شده است كه در بخش دهم مورد بررسی قرار گرفته است.