دانشنامه جهان اسلام: حرّانی، حماد، حلبچه - جلد 13

جمعی از نویسندگان
زیر نظر: غلامعلی حدادعادل

دانشنامه جهان اسلام دایره المعارفی است درباره شریعت مقدس اسلام و تاریخ و تمدن و فرهنگ ملل مسلمان از آغاز اسلام تا زمان حاضر. مقالات این دانشنامه که به ترتیب الفبایی تنظیم شده است، حوزه وسیعی از علوم و معارف را در برمی گیرد: اصطلاحات علوم قرآنی و حدیث و فقه و کلام و عرفان و فلسفه و ادبیات و هنر، سیره انبیا و اولیا و ائمه (علیهم السلام)، شرح حال و آرای مفسران و محدثان و فقها و متکلمان و فلاسفه و حکما و علما و عرفان و مورخان و ادیبان و شاعران و هنرمندان عالم اسلامی، ترایخ سیاسی اسلام و سرگذشت خلفا و سلاطین و وزرا و خاندانهای حاکم، جغرافیای کشورها و سرزمینهای اسلامی، وصف انبیه و آثار تاریخی و مذهبی و شرح اعیاد و ایام دینی و ابزارها و پوشاکها و خوراکها و گیاهان و داروهای خاص جهان اسلام.
این دانشنامه که به ابتکار وتحت نظارت حضرت آیت ا... خامنه ای در پاسخ به نیاز جامعه فرهنگی به ارائه معارف اسلامی و شناساندن زوایی فرهنگ و تمدن اسلامی و معرفی میراث گرانسنگ جهان اسلام به وجود آمده، در بنیاددایره المعارف اسلامی (تأسیس شده در سال 1362) تدوین و منتشر می گردد. بخشی از مقالات دانشنامه جهان اسلام، به خصوص آنچه درباره اسلام و ایران و ادب فارسی است، اختصاصاً برای دانشنامه تألیف شده و بخشی دیگر از مقالات، خاصه حوزه هایی که در ایران متخصص ندارد، ترجمه از منابع و مراجع مختلف است. با توجه به این که چند دایره المعارف، در گذشته و حال، مقالات خود را از حرف «آ» و «الف» آغاز کرده اند ـ همچنین با عنایت به جایگاه «ب»، در فرهنگ، اندیشه و عرفان اسلامی ـ بنیاددایره المعارف اسلامی برای اجتناب از دوباره کاری و پرهیز از صرف وقت و هزینه در حرفی که به هرحال، مقالات بسیاری در آن به زبان فارسی موجود است، بر آن شد که کار دانشنامه جهان اسلام را از حرف «ب» آغاز کند و مقالات حرف آ و ا را به بعد واگذارد.
مجلد سیزدهم حاوی بخشی از مقالات حرف «ح» است و مدخل های حرانی، حماد تا حلبچه در آن گنجانده شده است. در مجلد سیزدهم ۳۸۹ مدخل و ۲۹۱ مقاله وجود دارد. برخی از مقالات این جلد عبارتند از: حرکت، حروف مقطعه، حزب، حساب، حِسبه، حسن بن علی(امام)-علیه السلام-، حسینیه، حسین بن علی(امام)-علیه السلام-، حفظ قرآن، حصیر وحصیربافی، حقوق، حکومت در اسلام، حقیقت محمدیه، حکایت