اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار

از جمله مزایای این کتاب که آثار دیگر مورخان ایرانی کمتر از آن بهره‌مند است، ارائه‌ی روش تحقیق در تاریخ‌نگاری است. روشی که می‌توان آن را «تاریخ‌نگاری تحلیلی» خواند. انتقادی که بر آن وارد شده، آن است که تحلیل و باز نگری فلسفی، چنان بر سراسر اثر غالب است که گاهی خواننده را از دنبال کردن وقایع باز می‌دارد. مؤلف، به پیروی از شیوه‌ای که در دیگر آثارش اختیار کرده، سخن را با پیش زمینه‌ای نظری از اندیشه‌های سیاسی این دوران آغاز می‌کند و هم‌گرایی خود را با آزادی‌خواهی، عدالت‌طلبی و خردگرایی متفکران این دوره نشان می‌دهد. از خلال سطور این کتاب می‌توان دریافت که آدمیت برای متفکران جامعه اهمیت ویژه‌ای قائل است. وی تحولات مهم تاریخی معاصر ایران را نتیجه‌ی تدریجی اصلاحات فکری می‌داند که از عصر میرزا تقی خان امیر کبیر، با ایجاد مدارس جدید مانند دارالفنون و تأسیس روزنامه، آغاز شد و تا عصر سپهسالار ادامه یافت.
این رساله تازه ای است در تاریخ اندیشه های جدید اجتماعی و سیاسی ایران در ارتباط با سیاست ترقیخواهی و کارنامه اصلاحات از سال ۱۲۷۵ تا ۱۲۹۷ قمری. به تعبیر دیگر، فصلی است در تحقیق ریشه های فکری نهضت ملی مشروطیت. به حقیقت، تاریخ تحول فکری و اجتماعی مشرق زمین مبحثی است که به زمان ما در همه کشورهای مشرق مورد مطالعه و استقراء واقع شده است. کشورهایی که بنیادهای کهن اجتماعی شان در برخورد با فرهنگ و مدنیت مغرب تطور یافته اند. دامنه این گونه مطالعات همچنان گسترش و تنوع می یابد. این تصنیف سرگذشت زندگانی میرزا حسین خان سپهسالار نیست، و محدود به دوران زمامداری او هم نیست. بلکه تحقیق در جریان تاریخی مهمی است در دوره ای که میرزا حسین خان به عنوان سفیر تجدد طلب و وزیر اصلاحگر، نماینده شاخص آن بود.