مهابهارت - جلد 4

بزرگترین منظومه کهنه موجود در جهان به زبان سانسکریت

مهاباراتا یا مهابهاراتا سروده‌ای حماسی از سدهٔ پنجم یا ششم پیش از میلاد به زبانِ سانسکریت و به‌همراهِ رامایانا یکی از دو حماسهٔ تاریخِ هند است. مهاباراتا نوشتهٔ ویاسَ با بیش از یکصدهزار بیت، بلندترین حماسه منظوم جهان است و کارِ نوشتنِ آن تا سدهٔ سوم یا چهارم میلادی ادامه یافته‌است. مهاباراتا بگونه‌ای شاهنامهٔ هندیان است. برخی از تاریخدانان، موضوعِ این سروده‌ها را الهام‌گرفته از نبرد میانِ مردمان آریایی و دراویدی در هزاره دوم پیش از میلاد می‌دانند. مهاباراتا در قدیم بدستور اکبر شاه با نام رزم‌نامه به فارسی ترجمه شده‌است.
مهابهاراتا مجموعه‌ای از افسانه‌های تاریخی هند در هجده فصل است و بیش از صدهزار بیت شعر دارد و بعضی‌ها آن را شاهنامهٔ هند و عده‌ای آن را حماسه ایلیاد و ادیسهٔ آن کشور می‌نامند. مهابهاراتا ۱۹ کتاب بسیار بزرگ است و مانند شاهنامه فردوسی، تاریخِ تمدنِ هند را از آغاز بازگو می‌کند. سرایندهٔ آن ویاس حکیم و دانشمند معروف است که علاوه بر مهابهاراتا ۱۰۸ پورانای دیگر نیز تصنیف کرده‌است. سروده‌های مهابهاراتا روان است و در آن تأثیر ژرفی از زیبایی‌های طبیعت به‌چشم می‌خورد.

مهابهارت مشتمل است بر 18 کتاب یا دفتر به قرار زیر:
1 - Adi Parva
آدی پرو: این دفتر در واقع مقدمۀ کتاب است و در آن نسب نامۀ دو خانوادۀ کوروان و پاندوان و خصومت و رقابت ما بین افراد دو خانوادۀ مذکور و برگزیده شدن دروپدی در سویم ور به همسری ارجن ذکر شده است
2 - Sabha Parva
سبها پرو: کتاب مجلس: در این دفتر گردهم آیی شاهزادگان در هستیناپور هنگامی که جدهشتر سلطنت را باخت و در نتیجه پاندوان به جنگل تبعید شدند تشریح گردیده است
3 - Vana Parva
ون پرو: کتاب جنگل: زندگی پاندوان در جنگل کامیک: در این دفتر حکایات مختلف و از جمله داستان نل، و خلاصۀ داستان رام مورد بحث واقع شده است
4 - Virata Parva
ویرات پرو: کتاب ویرات: در این کتاب داستان ماجراجویی های پاندوان در سیزدهمین سال تبعیدشان هنگامی که با نامهای مستعار در خدمت ویرات بودند آمده است
5 - Udyoga Parva
ادیوگ پرو: کتاب عملیات: در این کتاب تدارکات هر دو طرف جهت جنگ مورد بحث قرار گرفته است
6 - Bhisama Parva
بهیشم پرو: کتاب بهیشم: سرگذشت بهیشم نخستین فرمانده کوروان
7 - Drona Parva
درون پرو: کتاب درون: سرگذشت دروناچارج دومین سرکردۀ کوروان
8 - Karna Parva
کرن پرو: کتاب کرن: سومین فرمانده کوروان
9 - Salya Parva
شیله پرو: کتاب شیله: چهارمین و آخرین فرمانده لشکریان کوروان
10 - Sauptika Parva
سوپتیک پرو: کتاب شبانه: شبیخون زدن سه تن از کوروان باقیمانده بر اردوی پاندوان
11 - Stri parva
ستری پرو: کتاب زن: گریه و ناله های گندهاری و زنان دیگر بر سر کشتگان
12 - Santi Parva
شانتی پرو: کتاب تسلیت: این کتاب طولانی ترین و مهمترین فصول یا دفاتر مهابهارت می باشد. در این دفتر کلان اصول اخلاقی و مذهبی و فلسفی و جهانگیری و جهانداری و مسائل مختلف مورد بحث واقع شده و داستانها و حکایات جالب درج گردیده است
13 - Anusasana Parva
انوشاسن پرو: کتاب خطابه: مطالب آن دنبالۀ دفتر دوازدهم است و حکایت جالب درج گردیده است
14 - Asvamedha Parva
اشوامیدهه پرو: کتاب قربانی اسب توسط جدهشتر
15 - Asrama Parva
آشرم پرو: کتاب گوشه گیری: عزلت دهرت راشتر و گاندهاری و کنتی در جنگل و درگذشت آنها
16 - Mausala Parva
موسل پرو: کتاب گرز: مرگ کرشن، و بل رام و فرو رفتن دوارکا در زیر آب دریا و نابودی جادوان در جنگی با گرزهای شگفت انگیز
17 - Maha Prasthanika Parva
مهاپرستهانیک پرو: کتاب سفر بزرگ: ترک تخت و تاج توسط جدهشتر وعزیمت او با برادرانش به سوی سلسله کوه های هیمالیا و رسیدن به بهشت اندر یا راه پیمایی به سوی مرگ
18 - Svargarohana Parva
سورگاروهن پرو: کتاب سعود به بهشت: ورود جدهشتر و برادران و دروپدی به بهشت

پس از تنظیم مهابهارت، منظومه هری و نش تدوین شده و مشتمل است بر نسب نامه و تولد و زندگی کرشن که در تاریخ موخرتری تنظیم گردیده است و در حقیقت دنبالۀ مهابهارت به شمار می آید.