در قلمرو آفتاب: مقدمه‌ای بر تأثیر قرآن و حدیث در ادب پارسی

پذیرش دین مقدس اسلام به وسیله بیشتر ایرانیان، مسیر فرهنگ گذشته آنان را تغییر داد و به تدریج دستورها و قوانین آن در زندگی فردی، سیاسی، اجتماعی و ادبی این مرزوبوم اثر گذاشت. دانشمندان ایرانی در ساختمان بزرگ فرهنگ قرون اولیه اسلام که از برخورد دو فرهنگ اسلامی ایرانی بنا شد، سهم بسزایی داشتند. سخنوران بزرگ فارسی با الهام از معانی بلند قرآن و احادیث، به صور گوناگون و به منظورهای خاص، آثار خود را بارورتر و مانا کردند. البته میزان بهره‌وری تمام شعرا و نویسندگان از آیات و احادیث به یک اندازه نیست؛ برای مثال متون عرفانی و اخلاقی به‌ویژه مثنوی مولانا، غزلیات شمس، آثار سعدی، حافظ، سنایی و عطار مشحون از تأثیرپذیری‌های گوناگون از قرآن و احادیث است. این کتاب اینگونه تأثیرپذیری‌های قرآن و احادیث در ادب فارسی را بررسی کرده است. شیوه تنظیم کتاب بدین‌گونه بوده که ابتدا تعدادی از کتب مهم فارسی مورد مطالعه و فیش‌برداری قرار گرفته و آنگاه آیات واحادیثی که کاربرد بیشتری در ادب فارسی داشته و از چاشنی ذوقی بیشتری برخوردار بوده‌اند، استخراج و سپس طبقه‌بندی شده‌اند.