شرح شوق: شرح و تحلیل اشعار حافظ - جلد 4

غزلهای 218 تا 384

در پیشگفتار کتاب آمده است:
این دفتر به‌هیچ روی از شمار شروح گذشته یا شروح کمابیش سنتی نیست، از چند لحاظ:
شرح لغوی و دستوری نیست، اگرچه از حیث امور لغوی، دستوری یا زبانی نیز شاید آن را کمابیش دقیق‌تر از این سنخ شروح بیابید.
شرحی بر پایهٔ ساده‌سازی معنایی نیست چون نگارنده‌اش اعتقادی به این کار ندارد، بلکه با تجزیه و تحلیل دقیق عناصر هر شعر، اعم از کل شعر و یکایک ابیات و آحاد آن سروکار دارد.
این دفتر شرحی است بر پایهٔ تجزیه و تحلیل ساختار هر شعر و بررسی پیوندهای اجزای شعر، از ساختار معنایی و مضمونی ابیات گرفته تا عناصر بیانی همچون تشبیهات، استعارات، نمادها و به طور کلی تصاویر و بن‌مایه‌ها (موتیف‌ها) و نیز صنایع، زبان و غیره.
شرح حاضر را می‌توان شرح و تفسیر شعر حافظ با شعر پارسی دانست، در درجهٔ اول با اشعار خود او و آنگاه کلیهٔ متون مهم پهنهٔ سخن پارسی.
تفاوت مهمی که قطعاً گفتنی است، در مورد متن مبناست. هر یک از شروح و تفاسیر معمولاً با اتکا و اعتماد به یک متن و طبع خاص از دیوان حافظ تدوین یافته؛ اما در این شرح نگارنده هر موردی که طبع خانلری را در شرح، توضیح و تحلیل وافی به‌مقصود نیافته‌است، از طبع علامه قزوینی استفاده کرده و هر دو را مبنا قرار داده‌است.