آتش‌های خدایان: برگزیدۀ اشعار فریدریش هولدرلین

آشنایی با شاعر

یوهان کریستان فریدریش هولدرلین (20 مارس 1770 – 6 ژوئن 1843) یکی از شاعرانِ غناییِ بزرگِ آلمان است که آثارِ او ملهم از سبکِ کلاسیکِ یوهان ولفگانگ فون گوته و فریدریش شیلر است. همچون گوته و شیلر، نخستین اشعارِ او نیز به تقلید از ادبیاتِ یونانِ باستان به نگارش در آمدند، امّا همچنان که شاعر به پختگی هر چه بیشتری دست می‌یافت آثارِ او نیز در سبکی کاملاً تازه و بدیع خلق می‌شدند، در عینِ آنکه همچنان متأثّر از اسطوره‌های یونان بودند، و از جنبشِ نوپدیدِ رومانتیسیسم و چشم‌اندازِ عرفانی‌ای که مختصِ شخصِ هولدرلین بود نیز تأثیر پذیرفته بودند.

هولدرلین شخصیّتی عمیقاً معنوی داشت. ناکامی‌های عاطفی و فشارهای ناشی از شاعری (و شاعری بینوا بودن) تأثیراتِ مخرّبی بر او گذارد، و در میانه‌های دهۀ چهارمِ زندگی‌اش به ورطۀ جنونی نسبی در افتاد که هرگز نتوانست از آن رهایی بیابد. هولدرلین در طولِ حیاتش هرگز به شهرت و آوازه‌ای دست نیافت، هر چند آثارِ او در نزدِ شماری از نزدیک‌ترین دوستانش که از تأثیرگذارترین شاعران و فلاسفۀ تاریخِ آلمان هستند از جایگاهی والا برخوردار بود. او در عینِ گمنامی و ناشناختگی در گذشت، و تا یک قرن پس از مرگِ او نیز آگاهی و شناختِ ادبیِ‌ حقیقی‌ای از آثارِ او حاصل نشد، تا آنکه در نهایت شماری از پژوهشگرانِ قرنِ بیستم به بازشناسیِ او پرداختند.

هولدرلین از زمانِ کشف دوباره‌اش همچون شاعرِ معاصرِ خود ویلیام بلیک به دیدۀ یکی از بزرگترین «شاعرانِ گمشدۀ» عصرِ رمانتیک نگریسته شده است. بسیاری امروزه هولدرلین را شاعری قرن‌ها فراتر از عصرِ خویش می‌دانند؛ اشعارِ او شاملِ بسیاری از نقاطِ عطفِ تجربی‌ای است که سال‌ها بعد مؤلّفانِ مدرن و پست‌مدرن به آن گرایش پیدا کردند. او یکی از نخستین شاعرانِ آلمانی زبانی است که وزن و عروض را در آثارِ خود به‌کلّی کنار گذاشت، و ابیات را به شیوۀ آزاد، مقطّع و جریانِ سیّالِ آگاهی که بسیار به سبکِ شاعرانِ آوانگاردِ عصرِ حاضر شبیه است به نگارش در آورد. او همچنین مانندِ بلیک اسطوره‌شناسیِ‌ خاصِّ خود ابداع کرد، که پژوهشگرانِ امروز هنوز هم در حالِ کشفِ رموز و مفاهیمِ نهفته در دلِ آن هستند. با گذشتِ زمان، بیش از پیش آشکار می‌گردد که بر خلافِ تلقّیِ زمانۀ هولدرلین از او به عنوانِ یک انسانِ مجنون و گوشه‌نشین، او یکی از مستعدترین و ناشناخته‌ترین شخصیّت‌های عصرِ خود بوده است.