اندیشه های سیاسی اسلام - جلد 1

اندیشه های سیاسی اسلام (جلد اول): مبانی نظری
مجموعه سه جلدی ' اندیشه های سیاسی اسلام ' تألیف دکتر حسن روحانی ، تحت سه عنوان شامل جلد اول : مبانی نظری، جلد دوم : سیاست خارجی و جلد سوم : مسائل فرهنگی و اجتماعی تبویب شده است .
در مجلد اول مجموعه اندیشه سیاسی اسلام ، تألیف دکتر حسن روحانی به مبانی نظری نهضت انقلاب اسلامی پرداخته شده است. فصول هشت گانه ی این مجلد که در دو بخش مبانی نظری نهضت اسلامی و مبانی نظری دولت اسلامی تنظیم گردیده را می توان گامی در راستای پژوهش های پدیدار شناختی اندیشه های سیاسی اسلام حول مبانی نظری نهضت اسلامی ( در دوران مبارزات 17 ساله نهضت ) و مبانی نظری دولت اسلامی ( در دوران تأسیس و پویایی آن پس از پیروزی انقلاب) عنوان کرد.
مؤلف در مقدمه کتاب بیان می دارد که ' انقلاب اسلامی پدیداری شگفت انگیز و یگانه است ' و در تبیین این نگاه می نویسد :' از پانصد سال پیش که تفکر سیاسی ماکیاولی ، اندیشه ی جدائی اخلاق از سیاست را تئوریزه کرد ، هر چه جلوتر آمدیم ، با اوضاع مصیبت بار تری مواجه شدیم. گفتمان مدرن به رغم دستاوردهای عظیم فناورانه، نتوانست خوشبختی معهود را به ارمغان آورد . و این ناشی از چیزی نبود جز خلائی که در نفس سیاست مدرن پدید آمده بود ؛ یعنی حبس اخلاق در پشت صحنه ی سیاست. '
دکتر روحانی در همین مقدمه ' اخلاق ' و ' مردم سالاری دینی ' را دو بُعد بنیادین انقلاب اسلامی عنوان می کند که نه تنها در فرآیند شکل گیری نهضت ، بلکه در روند رشد و پویایی دولت اسلامی پس از انقلاب به ویژه در آثار به جای مانده از بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی (ره) و در ارشادات مقام معظم رهبری به عیان قابل مشاهده اند.
ایشان می افزاید: ' چنین به نظر می رسد که فاصله گرفتن از هر کدام از دو رکن بنیادین انقلاب اسلامی ، به معنای گرفتار آمدن در محبس ِ 'سیاست بدون اخلاق' ، یا سیاهچال 'روش متحجرانه ی دینی' اروپای قرون وسطی ، یا عصر تاریکی ِ 'خلیفه گرائی روحانیون درباری' است؛ و لذا همه شاهد بوده ایم که معمار بزرگ انقلاب اسلامی ، بیش از هر چیز ، بر پرهیز از این پرتگاه ها ، هشدارمان داده است. '
دکتر روحانی از منظر' درون متنی' دینی انقلاب اسلامی را مورد مطالعه قرار داده و با تأمل درباره ی حماسه ی عاشورا به تأثیر این واقعه در بروز جنبش های دینی بعدی که تغییرات اجتماعی وسیاسی وسیعی را در جهان اسلام سبب شده اند ، اشاره کرده است . ایشان در واقع روزهای اولیه سال 61 هجری که شاهد ظهور یک الگوی جنبشی به رهبری سالار شهیدان ، حضرت ابی عبدالله الحسین (ع) است را درس آموز بسیاری جنبش های تاریخی بعد از آن دانسته است که محرّک این جنبش هاعموماً شرایط ناامید کننده ی اجتماعی ، استبداد رأی حاکمان، رسوبات جاهلی حکّام، انتظارات بحقّ مردم از یک جامعه ی اسلامی و عدم اجرای واقعی احکام و مقررات دینی بوده است.