اسنادی از روابط ایران و روسیه: از صفویه تا قاجاریه

روسیه، همسایه شمالی ایران، از زمان شکل‌گیری حکومت تزارها به دلیل سیاست‌های توسعه‌طلبانه و استعماری و رسیدن به آب‌های گرم خلیج فارس همواره بر مناسبات خود با حکام ایران تاکید ویژه داشته است. مجموعه‌ای از اسناد رسمی دولتمردان روسیه و ایران، از عهد صفویه تا قاجار، در روسیه موجود است که منبعی با ارزش برای بررسی روابط خارجی و سیاست‌های دو دولت محسوب می‌شود. این اسناد که 121 مورد آن به فارسی منتشر و همراه با اصل روسی در کتاب حاضر گنجانده شده از زمان شاه سلطان حسین، آخرین پادشاه صفوی، تا عصر پادشاهی فتحعلیشاه قاجار را دربرمی‌گیرد. بیش‌تر این اسناد نامه‌های دولتمردان روسی به پادشاهان یا رجال سیاسی ایران در برهة زمانی مذکور است و یا صورت جلسة مذاکرات بین دو کشور را شامل می‌شود.
ین اسناد که در آرشیوهای روسیه نگهداری می شود شامل نامه های پادشاهان، فرمان ها، گزارشات و نوشته های گوناگون است. همراه متن ترجمه شده، متن اصلی هر سند نیز به زبان روسی چاپ شده است. عناوین بعضی از این اسناد عبارتنداز:«نامه شاه سلطان حسین به پتراول درباره روابط دو کشور در 23 ژوئن 1720»،«توصیه نامه صدر اعظم روسیه به خان شماخی و شیروان در 21 دسامبر 1720»،«نامه پتراول به شاه سلطان حسین در 21 دسامبر 1720»،«نامه صدر اعظم روسیه به خان های شماخی و گیلان درباره خرید ابریشم در اول ژوئن 1721»،«فرمان پتراول به آوراموف و باسکاکوف درباره خرید ابریشم در ژوئن 1721»،«نامه شاه تهماسب دوم به پتراول درباره آوراموف در 26 مه 1723»،«قرارداد سفیر شاه تهماسب دوم با روس ها درباره واگذاری شمال ایران در 12 سپتامبر 1723»،«نامه ملکه آنا ایوانوونا به شاه تهماسب دوم درباره درگذشت پتر دوم و جلوس وی به سلطنت در 31 مه 1730»،«نامه نادر به آنا ایوانوونا ملکه روسیه درباره اعزام گولیتسین و تشکر از تخلیه ایالات ایران در 18 آوریل 1736»،«نامه گراف استرمان به نادرشاه درباره تبریک جلوس نادر، گزارش عملیات ضد ترک های عثمانی و درخواست اتحاد دو کشور علیه عثمانی در 22 ژوئن 1736» و ...