تاریخ وصاف یا تجزیه الامصار و تزجیه الاعصار - جلد 3

عناوین جلد سوم:
جلد سوم کتاب تاریخ وصّاف شامل 135 صفحه است که عناوین آن به شرح زیر می¬باشد:
مشورت امرا در باب قرار سلطنت/ جلوس کیخاتوخان/ نهضت کیخاتوخان بر روم/ صفت بزم کیخاتوخان/ وزارت صدر جهان/ خصائل و حالات کیخاتوخان/ سعایت امرا در باب صدر جهان/ اسباب وضع چاو و ابطال آن زرّاق/ کیفیّت اوضاع چاو/ موقوف داشتن کیخاتو چاو را/ نآل حال کیخاتوخان/ ویران شدن کیخاتوخان/ قتل کیخاتوخان/ در پند و نصیحت گوید/ در نصیحت سلاطین گوید/ جلوس بایدو خان/ تشبیب/ ذکر سلاطین کرمان/ فتح عمّان/ ذکر براق حاجب/ حکومت رکن-الدّین/ حکومت قطب¬الدّین/ حکومت ترکان/ قتل سیورغتمش/ حکومت کردوچین در کرمان/ قتل پادشاه¬خاتون/ ذکر جزیرۀ هرمز/ ذکر بهاءالدّین ایاز/ بعض حالات ایاز/ رجعت ایاز به هرمز/ وصف هند/ مکتوب فخرالدّین/ جواب مکتوب متقدّم/ در جواب طلب صنّاع طرب/ ذکر دهلی و سلاطین آن/ ذکر امیرنوروز/ حالات امیرنوروز/ پیوستن امیرنوروز به غازان ¬خان/ جنگ غازان با توکال/ ملاقات غازان با بایدو/ رجعت غازان از لشکرگاه بایدو/ رزم امیرنوروز با لشکر توران/ جمع شدن اعیان به نزد غازان/ حرکت غازان به عزم بایدو/ گرفتاری و قتل بایدوخان/ جلوس غازان¬خان/ سرداری نوروز بیگ و حرکت اوجای به صوب خراسان/ اتّفاق بعض امرا بر مخالفت/ قتل امرای یاغی/ گرفتاری صدر جهان/ وزارت صدر جهان/ حالات مظفّر محمّد عمید/ ذکر خبث نفس محمّد عمید/ خذلان و بوار عمیدالملک/ قتل عمیدالملک/ فی¬النّصیحه/ توجّه غازان به صوب همدان/ گرفتاری و قتل نوروز بیگ/ قتل شاهزاده طایجو و گرفتاری صاحب¬دیوان/ تفویض امر دیوانی به رشیدالدّین/ مقاطعۀ فارس/ احوال ملوک مصر/ محاصرۀ مکّه/ فتح مکّه/ قصیده/ ملوک مصر/ قتل ملک¬اشرف و حکومت ناصرالدّین/ شرح قران نحسین/ صورت زایجه/ احکام و آثار قران/ تعزیت¬نامه/ مرثیه/ بعض شداید فارس/ رسالة-الشّکوی/ هجوم لشکر دوا به ملک فارس/ غارت نواحی فارس/ نهب اطراف فارس/ یورش مصر و شام/ وصول غازان¬خان به بلاد شام/ مقابلۀ مغول و مصریان/ حرب سلطان¬غازان و انهزام مصریان/ تفرّق لشکر مصر/ فتح ممالک شام و رجعت غازان/ محاصرۀ حصن دمشق/ صفت شنب غازان/ تعمیر قلعۀ تبریز/ وصف قبّۀ شام تبریز/ بستان¬سراى و قصر عادلیه/ ساختن شهر اسلام اوجان/ قواعد و یاسای غازانی/ وضع قانون خراج/ ترتیب یامها/ منع مسکرات/ تثبیت اوزان/ ترتیب طاس عدل/ دعای پادشاه.

کتاب تاریخ وصّاف که با قلم شرف¬الدّین عبدالله ابن فضل الله وصّاف شیرازی آفریده شده، از کتب مهمّ تاریخی، خصوصاً تاریخ عصر ایلخانی و از جمله مآخذ و منابع معتبر برای آثار پس از خود است. عنوان نام صحیح این کتاب که «تجربةالامصار و تزجیةالاعصار» می¬باشد و قرن¬ها به اشتباه با عنوان «تجزیةالامصار و تزجیةالاعصار» شناخته شده بود، در مقاله¬ای تحت عنوان «تاریخی مشهور با نامی مجعول» به قلم سیدعباس سیدحسینی آورده شده است. «تاریخ وصّاف، کتابی تاریخی دربارة تاریخ ایلخانان مغول ایران و تاریخ ملوک و امرای اطراف از 656 تا 728 ق / 1258 تا 1328م (اواسط عهد ابوسعید بهادرخان) است. شرف‌الدّین عبدالله ملقّب به وصّاف¬الحضرة و متخلّص به شرف (663- 728ق / 1265-1328م) ادیب، مورّخ و شاعر ایرانی، این کتاب را به روش تاریخ و شیوة جهانگشای جوینی نوشت و آن را ذیل تاریخ جهانگشای جوینی نامید. تألیف این کتاب در پنج جلد در 699 ق / 1300م آغاز شد. جلد نخست کتاب در 702 ق / 1303م به غازان خان و جلد دوم آن در 712 ق / 1312م به اولجایتو خدابنده پیشکش شده است. کتاب تاریخ وصّاف در پنج مجلّد تنظیم شده و از اختصاصات آن یکی اشتمال کتاب بر بسیاری از مطالب دربارۀ وضع اجتماعی عهد مؤلّف و همچنین انتقاداتی از اوضاع نابسامان مردم عهد خود در زیر چنگال ایلخانیان است. سبک و انشای وصّاف¬الحضرة دراین کتاب کاملاً مصنوع و همراه با مبالغات و شگفت-انگیزی در استفاده از موازنات و ترکیبات و امثال و اشعار عربی او، ایراد لغات مهجور و دشوار و ذکر اخبار و احادیث و آیات و به کار بردن انواع صنایع درکلام است.