ایران در عصر نادر

نویسنده: سید امیر نباکویی، صادق زیبا کلام

داستان زندگی نادر منحنی تکان‌دهنده‌ای است از شروعی مبهم، تا توطئه‌ای بی‌رحمانه، موفقیت نظامی، جلال و ثروت و سپس انحراف؛ تا خطا، ارعاب، استیصال، قساوت ددمنشانه، جنون و در نهایت مرگ، آن هم در مکان و زمانی که برای اکثر خوانندگان غربی کاملاً مبهم است. نادر که در ربع اول قرن هجدهم به عنوان سرداری گمنام با تباری ناشناخته آغاز کرد، ایران را از اشغال افاغنه نجات داد، ترکان عثمانی را از کشور بیرون راند، با زیرکی و مهارت روس‌ها را نیز از خاک ایران اخراج کرد، قلمروهای عثمانی را مورد تعرض قرار داد و آنها را در سرزمین خویش مغلوب کرد، خود را شاه خواند، به افغان‌ها در سرزمین مادری‌شان حمله کرد و آنها را مجدداً شکست داد، سپس به هندوستان لشکر کشید و بر دهلی دست یافت. قبل از بازگشت مجدد به غرب کشور و چیره شدن دوباره بر عثمانی‌ها به آسیای مرکزی وارد شد و ازبک‌ها و ترکمن‌ها را به اطاعت خویش درآورد. ارتش نادر در اوایل دهه ۱۷۴۰ احتمالاً قوی‌ترین نیروی نظامی در جهان محسوب می‌شد و در کادر فرماندهی او افسرانی پدید آمدند که بعدها توانستند ایالات مستقلی را در افغانستان و گرجستان ایجاد کنند. اما نادر پس از دهلی افول کرد. او بیمار شد و به آزمندی وسواس‌گونه، دیوانگی و قساوت مبتلا گردید و در نهایت توسط سرداران خویش به قتل رسید.