تاریخ جوامع اسلامی
امتیاز دهید
نویسنده:
ایرا ام لاپیدوس
مترجم:
علی بختیاری زاده
امتیاز دهید
آیرا م لاپیدوس، استاد تاریخ اسلام و رئیس سابق مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه کالیفرنیا (برکلی) است. وی با انتشار آثارش تحت عنوان شهرهای اسلامی در اواخر سدههای میانه (1967) و شهرهای خاورمیانه (1969) در میان اهل فن شهرت یافت.
او در مطالعه جوامع اسلامی روش معمول استفاده از مدلهای طبقات اجتماعی را برای بررسی این جوامع مردود دانست و شیوه و نظریهای بدیع ارائه کرد.«تاریخ جوامع اسلامی» حاصل سالها تتبع او درباره تاریخ اسلام و مسلمانان است که اندکی پیش از بازنشستگی او از کرسی استادی تاریخ اسلام در برکلی منتشر شد. لاپیدوس یک محقق غیر مسلمان است و نگرشی جامعه شناختی به موضوع دارد. لذا از این کتاب نباید انتظار تبلیغ اسلام داشت. اما احترام او به اسلام و فرهنگ و تمدن اسلامی از خلال کتاب نمایان است.
نویسنده خود در مقدمه اظهار میدارد «در این کتاب قصد ندارم اسلام را به شما بشناسانم، بلکه با استفاده از متدهای تطبیقی و مقایسهای سعی میکنم نقش اعتقادات، نهادها و گروههای اسلامی را در وقایع تاریخی تبیین کنم.» شیوهای که او برای این کار برگزیده است شیوهای تشریحی است که بر چند فرض استوار است:«جوامع اسلامی بر روی ساختاری از نهادها بنا شده است. این نهادها در معرض تغییر و تحول قرار دارد و روابط بین آنها نیز به مرور زمان دستخوش تغییر و تحول میگردد. وجود نهادهای محدود در جوامع اسلامی این امکان را برای ما فراهم میآورد که بتوانیم به شیوهای منظم به تحقیق درباره جوامع اسلامی بپردازیم و همچنین این امکان را به ما میدهد که بتوانیم هر یک از این جوامع را به عنوان هویتهایی معین و مجزا تشریح و تبیین کنیم. ما با شناخت تفاوتهای موجود بین نهادهای جوامع مختلف میتوانیم دریابیم که چرا جوامع اسلامی در نمای کلی شبیه هم، اما در ابعاد و ویژگیهای جزئی با هم متفاوت هستند.»
نویسنده یادآور میشود که شیوه روایی کتاب بسیاری از ابهامات تاریخ و اختلاف نظرها را پنهان میکند و لذا نمیتوان این کتاب را تاریخ قطعی مسلمانان دانست. اما «این کتاب بر پایه قابل اعتمادترین منابع و بر اساس تازهترین تحقیقات فراهم شده است. به علاوه، برخی از مطالب و تحلیلهای آن از آخرین تحقیقات و مقالات منتشر نشده اقتباس شده» و بنابر این جنبهای کاملا نو دارد.
بر اساس این گزارش ویژگی دیگر کتاب تاریخ جوامع اسلامی جامعیت و گسترگی موضوعی آن است. از عربستان دوران جاهلیت تا سده بیستم میلادی، از آفریقا تا آسیای مرکزی و جنوب شرقی، و از حکومت صدر اسلام تا سلطه مغولان بر آسیا و سکولاریسم در شرق آسیای امروز و نیز مباحث سنت و مدرنیته همه در کتاب بررسی شده است.
این کتاب نه فقط درباره تاریخ اسلام که درباره فرهنگ و تمدن و هنر و فلسفه و کلام اسلامی نیز هست و به علل موفقیت امپراطوریهای اسلامی، رویارویی اسلام با استعمار و واکنش جامعه مسلمان به ظهور غرب نیز میپردازد.
تاریخ جوامع اسلامی روایتی است از علل و چگونگی اسلام آوردن مردمان و اقوام متنوع و گونهگون در سرزمینهای مختلف کره زمین، کوششی است برای پاسخ به این سؤالات که اسلام چیست و ارزشهای آن کدام است؟ چگونه مردمانی این چنین گونهگون به اسلام روی آوردند؟ اسلام چه نقشی در شکل دادن شخصیت، هویت و آمال و آرزوهای آنان داشته است؟ عوامل تاریخی که ارزشهای فرهنگی و مذهبی مسلمانان را شکل داده کدام است؟
این کتاب، تاریخ گفتوگویی است بین نمادهای دینی و زندگی روزمره، کنش و واکنش بین ارزشهای اسلامی و تجربه تاریخی مردمان مسلمان.
کتاب از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
1- خاستگاه تمدن اسلامی؛ خاورمیانه از قرن هفتم تا سیزدهم میلادی
2- گسترش جوامع اسلامی در سطح جهان از قرن دهم تا نوزدهم میلادی
3- تحولات دوره مدرنیسم؛ مردمان مسلمان در قرن نوزدهم و بیستم.
بیشتر
او در مطالعه جوامع اسلامی روش معمول استفاده از مدلهای طبقات اجتماعی را برای بررسی این جوامع مردود دانست و شیوه و نظریهای بدیع ارائه کرد.«تاریخ جوامع اسلامی» حاصل سالها تتبع او درباره تاریخ اسلام و مسلمانان است که اندکی پیش از بازنشستگی او از کرسی استادی تاریخ اسلام در برکلی منتشر شد. لاپیدوس یک محقق غیر مسلمان است و نگرشی جامعه شناختی به موضوع دارد. لذا از این کتاب نباید انتظار تبلیغ اسلام داشت. اما احترام او به اسلام و فرهنگ و تمدن اسلامی از خلال کتاب نمایان است.
نویسنده خود در مقدمه اظهار میدارد «در این کتاب قصد ندارم اسلام را به شما بشناسانم، بلکه با استفاده از متدهای تطبیقی و مقایسهای سعی میکنم نقش اعتقادات، نهادها و گروههای اسلامی را در وقایع تاریخی تبیین کنم.» شیوهای که او برای این کار برگزیده است شیوهای تشریحی است که بر چند فرض استوار است:«جوامع اسلامی بر روی ساختاری از نهادها بنا شده است. این نهادها در معرض تغییر و تحول قرار دارد و روابط بین آنها نیز به مرور زمان دستخوش تغییر و تحول میگردد. وجود نهادهای محدود در جوامع اسلامی این امکان را برای ما فراهم میآورد که بتوانیم به شیوهای منظم به تحقیق درباره جوامع اسلامی بپردازیم و همچنین این امکان را به ما میدهد که بتوانیم هر یک از این جوامع را به عنوان هویتهایی معین و مجزا تشریح و تبیین کنیم. ما با شناخت تفاوتهای موجود بین نهادهای جوامع مختلف میتوانیم دریابیم که چرا جوامع اسلامی در نمای کلی شبیه هم، اما در ابعاد و ویژگیهای جزئی با هم متفاوت هستند.»
نویسنده یادآور میشود که شیوه روایی کتاب بسیاری از ابهامات تاریخ و اختلاف نظرها را پنهان میکند و لذا نمیتوان این کتاب را تاریخ قطعی مسلمانان دانست. اما «این کتاب بر پایه قابل اعتمادترین منابع و بر اساس تازهترین تحقیقات فراهم شده است. به علاوه، برخی از مطالب و تحلیلهای آن از آخرین تحقیقات و مقالات منتشر نشده اقتباس شده» و بنابر این جنبهای کاملا نو دارد.
بر اساس این گزارش ویژگی دیگر کتاب تاریخ جوامع اسلامی جامعیت و گسترگی موضوعی آن است. از عربستان دوران جاهلیت تا سده بیستم میلادی، از آفریقا تا آسیای مرکزی و جنوب شرقی، و از حکومت صدر اسلام تا سلطه مغولان بر آسیا و سکولاریسم در شرق آسیای امروز و نیز مباحث سنت و مدرنیته همه در کتاب بررسی شده است.
این کتاب نه فقط درباره تاریخ اسلام که درباره فرهنگ و تمدن و هنر و فلسفه و کلام اسلامی نیز هست و به علل موفقیت امپراطوریهای اسلامی، رویارویی اسلام با استعمار و واکنش جامعه مسلمان به ظهور غرب نیز میپردازد.
تاریخ جوامع اسلامی روایتی است از علل و چگونگی اسلام آوردن مردمان و اقوام متنوع و گونهگون در سرزمینهای مختلف کره زمین، کوششی است برای پاسخ به این سؤالات که اسلام چیست و ارزشهای آن کدام است؟ چگونه مردمانی این چنین گونهگون به اسلام روی آوردند؟ اسلام چه نقشی در شکل دادن شخصیت، هویت و آمال و آرزوهای آنان داشته است؟ عوامل تاریخی که ارزشهای فرهنگی و مذهبی مسلمانان را شکل داده کدام است؟
این کتاب، تاریخ گفتوگویی است بین نمادهای دینی و زندگی روزمره، کنش و واکنش بین ارزشهای اسلامی و تجربه تاریخی مردمان مسلمان.
کتاب از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
1- خاستگاه تمدن اسلامی؛ خاورمیانه از قرن هفتم تا سیزدهم میلادی
2- گسترش جوامع اسلامی در سطح جهان از قرن دهم تا نوزدهم میلادی
3- تحولات دوره مدرنیسم؛ مردمان مسلمان در قرن نوزدهم و بیستم.
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی تاریخ جوامع اسلامی