پختستان

✔️ پَختستان: رمان بُعدهای بسیار (به انگلیسی: Flatland: A Romance of Many Dimensions)، رمان کوتاهی از الهی‌دان و استاد دانشگاه انگلیسی، ادوین ابوت ابوت است که اولین‌بار آن‌را در سال ۱۸۸۴ میلادی تحت نام نویسندگی مستعار «یک مربع» (A Square) منتشر کرد. در این کتاب از دنیای خیالی دوبُعدی پَختستان برای نشان دادن فرهنگ سلسله‌مراتبی انگلستان دوره ویکتوریا استفاده شده‌است.
این کتاب بیشتر یک تمثیل عبرت‌آموز است تا یک داستان؛ و نیز نقدی است تند و گزنده از ساختار اجتماعی و سیاسی جامعهٔ روزگار خود و ارزش‌ها و روابط انسانی در آن.
ابوت برای اینکه نشان دهد انسان‌ها در این دنیا از نظر افق دانش و بینش در چه قفس تنگی گرفتارند از جهانی خیالی با باشندگانی دو بُعدی استفاده کرده‌است. این باشندگان دارای شکل‌های هندسی مثلث، مربع، پنج‌پر، شش‌بر و بالا و بالاتر تا دایره‌اند که ناگزیر در سطح می‌زیند. نویسندهٔ و راوی داستان، یک مربع است که این دنیا را شرح می‌دهد.
پَختستان در زمان انتشار خود مورد توجه قرار نگرفت و در مدخل ادوین ابوت در دیکشنری زیستنامهٔ ملی (Dictionary of National Biography) نیز هیچ اسمی از این کتاب او برده نشده‌است.
پس از انتشار نظریهٔ نسبیت عام انیشتین، این کتاب دوباره مورد توجه قرار گرفت چرا که در آن به مفهوم بُعد چهارم اشاره شده بود. در مقاله‌ای تحت عنوان «اقلیدس، نیوتن و انیشتین» که در شمارهٔ ۱۲ فوریه ۱۹۲۰ مجلهٔ نیچر منتشر شد از این کتاب نام برده شد و ابوت را از یک نظر همچون پیامبری دانست که در آن زمان به درک اهمیت زمان در شرح یک پدیده آگاه بوده‌است. انتشارات هارپرکالینز در سال ۱۹۸۳، نسخه‌ای از این کتاب را با پیشگفتار آیزاک آسیموف منتشر کرد.