تاریخ بیهقی ب‍ا م‍ع‍ن‍ی‌ واژه‌ه‍ا و ش‍رح‌ ج‍م‍ل‍ه‌ه‍ای‌ دش‍وار و ب‍رخ‍ی‌ ن‍ک‍ت‍ه‌ه‍ای‌ دس‍ت‍وری‌ و ادب‍ی‌ - جلد 3

تاریخ بیهقی، از شاهکارهای نثر فارسی به قلم ابوالفضل‌ بیهقی، ادیب و تاریخ‌نگار عهد غزنوی، از جمله کتاب‌هایی است‌ که برای تدریس در دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی در نظر گرفته شده و هرساله متن کامل‌ این کتاب یا گزیده‌هایی از آن با شرح و توضیح برخی واژگان‌ و نکات ادبی و زبانی به قلم مؤلفان مختلف منتشر می‌شود. از جمله شرح‌هایی که تمام متن کتاب را مورد بررسی قرار داده‌ و به توضیح و تشریح نکات ادبی و دستوری و سبکی متن‌ پرداخته، شرحی است که استاد گرامی جناب آقای دکتر خلیل‌ خطیب رهبر منتشر کرده‌اند. این کتاب سال‌هاست که مورد استفاده دانشجویان قرار می‌گیرد و به عنوان مرجع اصلی این‌ درس محل رجوع استادان و دانشجویان رشته زبان و ادبیات‌ فارسی است. این شرح از تاریخ بیهقی چندین سال است که‌ بدون تغییر و بی‌هیچ حک و اصلاحی عینا منتشر می‌شود. این‌ نوشتار به بررسی برخی ابهامات در این شرح می‌پردازد، به این‌ امید که شاید برخی نکات اصلاحی مورد توجه مؤلف محترم، استاد خلیل خطیب رهبر قرار گیرد و در صورت صلاحدید در چاپ‌ها و ویرایش‌های بعد مورد استفاده قرار دهند.
تاریخ بیهقی یا تاریخ مسعودی نام کتابی نوشتهٔ ابوالفضل بیهقی است که موضوع اصلی آن تاریخ پادشاهی مسعود غزنوی پسر سلطان محمود غزنوی است. این کتاب علاوه بر تاریخ غزنویان، قسمت‌هایی درباره تاریخ صفاریان، سامانیان و دوره پیش از پادشاهی محمود غزنوی دارد. نسخه اصلی کتاب حدود ۳۰ جلد بوده که به دستور سلطان مسعود بخش زیادی از آن از بین رفته‌است. و از این کتاب امروزه مقدار کمی (حدود پنج مجلد) بر جای مانده‌است.
برخی این کتاب را «تاریخ ناصری» نامیده‌اند، از جمله ابن فندق بیهقی که در سال ۴۹۰ ه‍. ق. در منطقهٔ بیهق به دنیا آمده و بسیاری دیگر پس از او. برای این نام‌گذاری دو احتمال موجود است: نخست به اعتبار لقب سبکتگین (پدر محمود غزنوی) که ناصرالدین است و این کتاب تاریخ خاندان و فرزندان و فرزندزادگان وی بوده و دیگر لقب سلطان مسعود که «الناصرلدین الله» بوده‌است.
به هر حال کتاب به نامهای دیگری نیز خوانده می‌شده، از جمله: تاریخ آل ناصر، تاریخ آل سبکتگین، جامع التواریخ، جامع فی تاریخ سبکتگین و سرانجام تاریخ بیهقی که گویا بر اثر بی‌توجهی به نام اصلی آن (تاریخ ناصری) به این نامها شهرت پیدا کرده بوده‌است
بخش موجود تاریخ بیهقی را «تاریخ مسعودی» نیز می‌خوانند از آن جهت که قسمت‌های بازماندهٔ آن بیشتر رویدادهای دوره پادشاهی سلطان مسعود غزنوی را در بر دارد.