مباحث اصولی
نویسنده:
رضا لکزایی
امتیاز دهید
آنچه در این مکتوب ملاحظه میفرمایید مباحث ایشان در حوزه اصول فقه است، که مربوط به عرصه شریعت و روش استنباط احکام فقهی است و لذا به بعد رفتاری وجود انسان مرتبط است، با این توضیح کوتاه به معرفی بیشتر مطالب کتاب حاضر میپردازیم.
مسلّم است که یکی از برجستهترین ویژگیهاى قوانین جاودانهٔ اسلام، گستردگى افقهاى قانونگذارى آن است. هیچ مسئله کوچک و بزرگى در زندگى فردى و اجتماعى انسانها نیست مگر آنکه قوانین اسلام آن را در بر گرفته و حدود و جایگاه آن را مشخص نموده است، اما همه احکام اسلام در روشنى و صراحت، یکسان نیستند و براى دستیابى به بسیارى از آنها به اجتهاد و استنباط احکام شرعى نیاز است. براى اجتهاد نیز ضوابط و شیوههای علمى وجود دارد که آنرا منظم و قانونمند کرده است؛ این ضوابط در دانشی به نام «علم اصول فقه» فراهم آمده است. حضرت امام محمد باقر و امام جعفر صادق’ پایهگذاران این علم هستند. روایاتى که از آن دو بزرگوار درباره مباحث گوناگون این علم روایت شده، در کتابهایى به نام أصول آل الرسول، الأصول الأصلیة و دیگر مجموعههاى روایى جمعآورى شده است.
از اصحاب ائمه^ نیز هشام بن حکم (م 179 ق) کتاب الالفاظ و مباحثها، یونس بن عبد الرحمان (م 208 ق) کتاب اختلاف الحدیث و مسائله و ابو سهل اسماعیل بن على بن اسحاق نوبختى (م 260 ق) کتاب إبطال القیاس، الخصوص و العموم و نقض اجتهاد الرأی على الراوندی را نگاشتند.
علماى بزرگ شیعه نیز هر یک آثار ارزشمندى را در این علم تألیف کردند؛ از شیخ مفید، سید مرتضى و شیخ طوسى تا شهید سید محمد باقر صدر؛ بهگونهای که مىتوان دوران کنونی را دوره اوج شکوفایى این علم دانست.
کتاب المعالم الجدیدة للاصول یکی از آثار آیت اللّه شهید سید محمد باقر صدر، از علماى بزرگ حوزه علمیه نجف اشرف و از چهرههاى درخشان فقهاى شیعه در عصر حاضر است.
این کتاب را شهید صدر در سال 1385 ق نگاشته و 12 سال بعد آن را با برخى اصلاحات و با عنوان حلقه اول بازنویسی کرده است و حلقه دوم و سوم را نیز بر آن افزوده است. این سه کتاب سه دوره کامل مقدماتى، متوسطه و عالى در علم اصول است.
شهید صدر در کتاب المعالم الجدیدة یک دوره مقدماتى علم اصول فقه را به زبانى ساده براى مبتدیان و نوآموزان این علم مطرح نموده است. کتاب المعالم الجدیدة به سبکى ساده و روان براى آموزش علم اصول نگاشته شده و مؤلف در نگارش این کتاب در صدد معرفى علم اصول به شکلى ابتدایى و روشن براى علاقهمندان به فراگیرى این علم بوده است، لذا در نگارش این کتاب به ویژگیهایى که براى رسیدن به این هدف باید رعایت شود، توجه شده است.
مباحث کتاب المعالم الجدیده به دو فصل تقسیم مىگردد:
فصل اول در مقدمات و اطلاعات عمومى علم اصول است؛ مانند: رابطه میان علم اصول و علم فقه، اهمیت علم اصول و جایگاه آن در استنباط احکام شرعى، پیدایش علم اصول، نیاز تاریخى به علم اصول، دانشمندان علم اصول، آسیبشناسى علم اصول و مباحث ارزشمند دیگر که نیمى از کتاب را به خود اختصاص داده است.
در فصل اول نوشتار حاضر، ترجمه و تلخیص همین بخش ارائه شده است. شهید نعمت الله پیغان چنانکه خود در درآمد کوتاهی که بر این ترجمه نوشته، تصریح میکند که در بسیاری از کتب اصولی اصلاً به این بحث مهم توجهی نشده است و احتمالاً همین اهمیت و نیز غفلت از طرح این بحث، ایشان را واداشته تا این بخش از کتاب شهید صدر را ترجمه کند.
فصل دوم کتاب المعالم الجدیدة خود به دو بخش تقسیم مىشود: بخشاول در استنباط احکام به وسیله دلیل است که شامل دلیل لفظى، دلیل عقلى، دلیل استقرائى و تعارض میان ادله است و بخش دوم در استنباط احکام به وسیله اصل عملى است که شامل برائت، احتیاط، تخییر، استصحاب و تعارض میان اصول است.
در فصل دوم نوشتار حاضر به تقسیمات الفاظ از حیث ظهور و خفا پرداخته شده است.
مقوله زبان یکی از پیچیدهترین پدیدههای موجود در این عالم است. طی قرون متمادی، بشر برای برقراری ارتباط با دیگران و انتقال منویات خود به همنوعانش و فهم مقاصد آنان چارهای جز استفاده از زبان نداشته است، لکن بسیار دیده میشود که گفتار انسانها ابهام دارد. برای حل این مشکل بایستی زبان و تعاملات زبانی هر چه بیشتر ضابطهمند شود، از این رو فلاسفهٔ تحلیلی زبان در قرون اخیر به این مسئله توجه فراوانی نموده و توفیقاتی را نیز به دست آوردهاند.
بزرگان علم اصول به حسب نیازی که احساس کردهاند، بخشی از علم اصول را تحت عنوان «مباحث الفاظ» به این موضوع اختصاص دادهاند و در این زمینه از فلاسفه تحلیلی زبان در غرب بسیار جلوترند.
در فصل سوم نظریۀ استعمال در مباحث اصول آیتالله صدر که ترجمه بخشی از کتاب بحوث فی علم الاصول است، ارائه شده است. این کتاب مجموعه درسهاى اصولی شهید آیت الله سید محمد باقر صدر (1350 – 1400 ق) است که آیت الله سید محمود هاشمى شاهرودی آن را تألیف نموده و شامل یک دوره کامل علم اصول است.
از ویژگیهاى این کتاب، گستردگى مباحث آن است، زیرا طرح احتمالات گوناگون هر مسئله، تأثیر زیادی در اعتبار و ارزش علمى نظریات دارد. شهید صدر این ویژگى را در سطح بالایی دارا بود. وى متعرض هیچ مسئله اصولى نشده، مگر آنکه به بررسى تمام صور و احتمالات آن پرداخته است. این کتاب یکى از منابع معتبر مورد استفاده طلاب است و براى دستیابى به نظریات اصولی شهید آیت الله صدر بسیار سودمند است
بیشتر
مسلّم است که یکی از برجستهترین ویژگیهاى قوانین جاودانهٔ اسلام، گستردگى افقهاى قانونگذارى آن است. هیچ مسئله کوچک و بزرگى در زندگى فردى و اجتماعى انسانها نیست مگر آنکه قوانین اسلام آن را در بر گرفته و حدود و جایگاه آن را مشخص نموده است، اما همه احکام اسلام در روشنى و صراحت، یکسان نیستند و براى دستیابى به بسیارى از آنها به اجتهاد و استنباط احکام شرعى نیاز است. براى اجتهاد نیز ضوابط و شیوههای علمى وجود دارد که آنرا منظم و قانونمند کرده است؛ این ضوابط در دانشی به نام «علم اصول فقه» فراهم آمده است. حضرت امام محمد باقر و امام جعفر صادق’ پایهگذاران این علم هستند. روایاتى که از آن دو بزرگوار درباره مباحث گوناگون این علم روایت شده، در کتابهایى به نام أصول آل الرسول، الأصول الأصلیة و دیگر مجموعههاى روایى جمعآورى شده است.
از اصحاب ائمه^ نیز هشام بن حکم (م 179 ق) کتاب الالفاظ و مباحثها، یونس بن عبد الرحمان (م 208 ق) کتاب اختلاف الحدیث و مسائله و ابو سهل اسماعیل بن على بن اسحاق نوبختى (م 260 ق) کتاب إبطال القیاس، الخصوص و العموم و نقض اجتهاد الرأی على الراوندی را نگاشتند.
علماى بزرگ شیعه نیز هر یک آثار ارزشمندى را در این علم تألیف کردند؛ از شیخ مفید، سید مرتضى و شیخ طوسى تا شهید سید محمد باقر صدر؛ بهگونهای که مىتوان دوران کنونی را دوره اوج شکوفایى این علم دانست.
کتاب المعالم الجدیدة للاصول یکی از آثار آیت اللّه شهید سید محمد باقر صدر، از علماى بزرگ حوزه علمیه نجف اشرف و از چهرههاى درخشان فقهاى شیعه در عصر حاضر است.
این کتاب را شهید صدر در سال 1385 ق نگاشته و 12 سال بعد آن را با برخى اصلاحات و با عنوان حلقه اول بازنویسی کرده است و حلقه دوم و سوم را نیز بر آن افزوده است. این سه کتاب سه دوره کامل مقدماتى، متوسطه و عالى در علم اصول است.
شهید صدر در کتاب المعالم الجدیدة یک دوره مقدماتى علم اصول فقه را به زبانى ساده براى مبتدیان و نوآموزان این علم مطرح نموده است. کتاب المعالم الجدیدة به سبکى ساده و روان براى آموزش علم اصول نگاشته شده و مؤلف در نگارش این کتاب در صدد معرفى علم اصول به شکلى ابتدایى و روشن براى علاقهمندان به فراگیرى این علم بوده است، لذا در نگارش این کتاب به ویژگیهایى که براى رسیدن به این هدف باید رعایت شود، توجه شده است.
مباحث کتاب المعالم الجدیده به دو فصل تقسیم مىگردد:
فصل اول در مقدمات و اطلاعات عمومى علم اصول است؛ مانند: رابطه میان علم اصول و علم فقه، اهمیت علم اصول و جایگاه آن در استنباط احکام شرعى، پیدایش علم اصول، نیاز تاریخى به علم اصول، دانشمندان علم اصول، آسیبشناسى علم اصول و مباحث ارزشمند دیگر که نیمى از کتاب را به خود اختصاص داده است.
در فصل اول نوشتار حاضر، ترجمه و تلخیص همین بخش ارائه شده است. شهید نعمت الله پیغان چنانکه خود در درآمد کوتاهی که بر این ترجمه نوشته، تصریح میکند که در بسیاری از کتب اصولی اصلاً به این بحث مهم توجهی نشده است و احتمالاً همین اهمیت و نیز غفلت از طرح این بحث، ایشان را واداشته تا این بخش از کتاب شهید صدر را ترجمه کند.
فصل دوم کتاب المعالم الجدیدة خود به دو بخش تقسیم مىشود: بخشاول در استنباط احکام به وسیله دلیل است که شامل دلیل لفظى، دلیل عقلى، دلیل استقرائى و تعارض میان ادله است و بخش دوم در استنباط احکام به وسیله اصل عملى است که شامل برائت، احتیاط، تخییر، استصحاب و تعارض میان اصول است.
در فصل دوم نوشتار حاضر به تقسیمات الفاظ از حیث ظهور و خفا پرداخته شده است.
مقوله زبان یکی از پیچیدهترین پدیدههای موجود در این عالم است. طی قرون متمادی، بشر برای برقراری ارتباط با دیگران و انتقال منویات خود به همنوعانش و فهم مقاصد آنان چارهای جز استفاده از زبان نداشته است، لکن بسیار دیده میشود که گفتار انسانها ابهام دارد. برای حل این مشکل بایستی زبان و تعاملات زبانی هر چه بیشتر ضابطهمند شود، از این رو فلاسفهٔ تحلیلی زبان در قرون اخیر به این مسئله توجه فراوانی نموده و توفیقاتی را نیز به دست آوردهاند.
بزرگان علم اصول به حسب نیازی که احساس کردهاند، بخشی از علم اصول را تحت عنوان «مباحث الفاظ» به این موضوع اختصاص دادهاند و در این زمینه از فلاسفه تحلیلی زبان در غرب بسیار جلوترند.
در فصل سوم نظریۀ استعمال در مباحث اصول آیتالله صدر که ترجمه بخشی از کتاب بحوث فی علم الاصول است، ارائه شده است. این کتاب مجموعه درسهاى اصولی شهید آیت الله سید محمد باقر صدر (1350 – 1400 ق) است که آیت الله سید محمود هاشمى شاهرودی آن را تألیف نموده و شامل یک دوره کامل علم اصول است.
از ویژگیهاى این کتاب، گستردگى مباحث آن است، زیرا طرح احتمالات گوناگون هر مسئله، تأثیر زیادی در اعتبار و ارزش علمى نظریات دارد. شهید صدر این ویژگى را در سطح بالایی دارا بود. وى متعرض هیچ مسئله اصولى نشده، مگر آنکه به بررسى تمام صور و احتمالات آن پرداخته است. این کتاب یکى از منابع معتبر مورد استفاده طلاب است و براى دستیابى به نظریات اصولی شهید آیت الله صدر بسیار سودمند است
آپلود شده توسط:
Habibedelha42
1396/08/10
دیدگاههای کتاب الکترونیکی مباحث اصولی