دانشمندان و سخن‌ سرایان فارس - جلد 3: از سائل قیری تا عیشی شیرازی

محمدحسین رکن‌زاده فرزند میرزا عبدالله رکن‌التجار شیرازی متخلص به "مدرک" متولد 1276 شمسی و متوفی 1354 است. جد بزرگ او حاج محمدعلی اصطهباناتی در عصر کریم‌خان زند از اصطهبانات به شیراز رفت. در آنجا به کار تجارت مشغول شد. پس از درگذشت او در شیراز پسرش حاج محمدحسین برای تجارت به بوشهر رفت و در آن شهر مقیم شد. بعد از درگذشت وی پسرش میرزاعبدالله معروف به رکن‌التجار به تجارت پرداخت و تا آخر عمر در بوشهر وطن داشت. محمدحسین رکن‌زاده آدمیت چنان‌که در جلد سوم کتاب «دانشمندان و سخن‌سرایان فارس» نوشته است در روز شانزدهم شوال 1317 قمری متولد شد و در پنج سالگی در مدرسه سعادت بوشهر به تحصیل پرداخت و زبان‌های انگلیسی و عربی را فرا گرفت در 1334 قمری در خدمت پدر به اهواز رفت و چند ماه در دبستان "جاسبیه" آن شهر به آموزگاری پرداخت و در تجارت‌خانه آقا محمدباقرخان بهبهانی نیز به شغل منشی‌گری مشغول شد. پدرش در هجدهم شعبان 1334 قمری در اهواز به مرض وبا مبتلا شد و درگذشت و او به همراه خانواده به بوشهر بازگشت و در تجارت‌خانه شوهرعمه‌اش به کار دفترداری مشغول شد. در ضمن به تکمیل معلومات خود پرداخت. در 1338 قمری به زیارت عتبات عالیات رفت و در بازگشت به بوشهر با خانواده راهی شیراز و در آن شهر متوطن شد. در شیراز کتابخانه آدمیت را تاسیس کرد و در نزد استادان و دانشمندان آن زمان به تکمیل تحصیلات خود اقدام نمود. در 1305 شمسی هفته‌نامه ادبی ـ سیاسی آدمیت را در شیراز منتشر ساخت و به دلیل سانسور شدید پس از دو سال آن را تعطیل کرد. در 1306 شمسی به هندوستان رفت و به سیر آفاق و انفس پرداخت در 1307 به شیراز بازگشت و از طریق بوشهر و خوزستان به تهران رفت و در تجارت‌خانه حاج محمد معین‌التجار بوشهری به کار مشغول شد و مأموریت مازندران یافت. پس از آن معاون تجارت‌خانه معین در اهواز شد. در بازگشت به تهران بنا بر پیشنهاد سید ابراهیم ضیاءالواعظین شیرازی مؤسس روزنامه ایران آزاد به مدیریت این روزنامه برگزیده شد. در 1308 کتابخانه آدمیت را در تهران تأسیس کرد. در 1314 به استخدام وزارت دارایی در آمد و در اداره واردات خارجی و حسابداری بنگاه کل دارویی کشور و شرکت سهامی مرکزی خدمت کرد. در 1333 شمسی به کتابخانه مجلس شورای ملی منتقل شد و به نوشتن فهرست کتب خطی کتابخانه مجلس مشغول گردید. اول مهر 1338 بازنشسته شد و در 1354 درگذشت. رکن‌زاده آدمیت صاحب نه تألیف و تصنیف گرانبها است که «دانشمندان و سخن‌سرایان فارس» در پنج جلد در حقیقت بهترین تذکره شعرا دانشمندان و سخن‌سرایان فارس و جنوب و لارستان و سایر مناطق فارس است.