فرهنگ سیاسی ایران

فرهنگ سیاسی در متون قدیمی علم سیاست مورد توجه بوده و در دوره رفتارگرایی دهه های 1950 و 1960 نیز مجدداً به عنوان مبنایی کلیدی در رفتارشناسی سیاسی افراد و جوامع مطرح شد. علم سیاست بخش های آشکار و نهفته دارد و به همین دلیل، برخلاف مهندسی و پزشکی که همگان می توانند آنها را بیاموزند، در این رشته افراد بسیار کمی، هم در آن موفقیت عملی پیدا می کنند و هم استنباط عمیق علمی. فرهنگ سیاسی عمدتاً در بخش نهفته علم سیاست جای دارد و قسمت ناخودآگاه ذهن را دربر می گیرد. این بخش ناخودآگاه فرهنگ سیاسی، طی سال ها حتی از دوره کودکی از طریق خانواده، نظام آموزشی، فرهنگ عمومی و ماهیت نظام سیاسی به طور پیچیده و عمدتاً با ابزار روانی و با نتایج سیاسی به فرد منتقل می شود و نظام کنش - واکنش او را نسبت به پدیده های سیاسی شکل می دهد.
این کتاب نه تنها حاوی مباحث نظری و تاریخی است، بلکه مبتنی بر 900 پرسش نامه است که در کل کشور توسط نخبگان اجرایی و علمی انجام شده است. ضمن اینکه بررسی مقایسه یی انگلستان، امریکا، ایتالیا، مکزیک و ایران، ظرافت های مفهومی و نظری فرهنگ سیاسی را نیز به نمایش گذاشته است. در عین حال، با توجه به تحولات مهم اقتصادی قرن گذشته، جایگاه تعیین کننده ساختار اقتصادی و فرآیندهای تولید ثروت و علم را در شکل گیری فرهنگ سیاسی کثرت گرا، عقلایی و فردیت مثبت نمایان کرده است. به عنوان یک عامل سرنوشت ساز برای ملت ها و نظام های سیاسی، هیچ متغیری در دنیای جدید به اندازه آزادسازی اقتصادی در عقلایی کردن حوزه سیاست و فرهنگ سیاسی کشورها وجود ندارد. تظاهرات، تحصن، راهپیمایی، کار رسانه یی، تحول آموزشی و تشکل های حزبی عموماً مفید هستند، ولی وزن تمامی آنها در ایجاد تغییر سیاسی زیر بیست درصد است. عامل تعیین کننده در شکل گیری فرهنگ سیاسی عقلایی، جدایی حوزه قدرت دولتی از حوزه اقتصاد و ثروت یابی است. تولید ثروت خارج از مدار دولت، آزادی اندیشه، تشکل سیاسی، خلاقیت و ثبات را به ارمغان می آورد. تجربه سه قرن غرب و نیم قرن جنوب و شرق آسیا، مصادیقی روشن بر این پارادایم است.