خاطرات اردشیر آوانسیان

آرداشس (اردشیر) اوانِسیان (۱۲۸۴، آذربایجان - مهر ۱۳۶۹، ایروان) از اعضای حزب کمونیست ایران و از مؤسسین حزب توده ایران بود. آوانسیان در خانواده‌ای ارمنی به دنیا آمد. سال‌های کودکی و نوجوانی‌اش را در رشت گذراند. در سال ۱۳۰۲ (۱۸ سالگی) وارد حزب کمونیست ایران شد. پس از آن به شوروی رفته و در دانشگاه کوتو به تحصیل پرداخت. در سال ۱۳۰۵ به ایران بازگشت و به عضویت کمیته مرکزی سازمان جوانان کمونیست درآمد. در سال ۱۳۱۰ بازداشت و به ۱۰ سال زندان محکوم شد. او از مؤسسین حزب توده ایران در مهر ماه سال ۱۳۲۰ بود. وی پس از اخراج عده‌ای از رهبری موقت حزب (پیش از کنگره اول) به عضویت کمیته مرکزی موقت درآمد. اوانسیان یکی از معرفین نورالدین کیانوری برای ورود به حزب توده در اردیبهشت ۱۳۲۱ بود... وی هنگامی که باخبر شد به جای حزب کمونیست، حزب توده را تأسیس کرده‌اند دلسرد شد و وقتی متوجه شد که یک مرکز مخفی کمونیستی ایجاد شده تا حزب توده و کمیته مرکزی آن را هدایت کند این طرح را پذیرفت. وی توسط کنگره اول حزب توده (مرداد ۱۳۲۳) به عضویت اصلی کمیتهٔ مرکزی درآمد و تا کنگرهٔ دوم حزب (اردیبهشت ۱۳۲۷) در این سمت باقی‌ماند. در پلنوم چهارم (تیر ۱۳۳۶) به عنوان عضو ناظر کمیتهٔ مرکزی و در پلنوم هفتم (دی ۱۳۳۹) مجدداً به عنوان عضو اصلی کمیتهٔ مرکزی حزب انتخاب شد. پلنوم دوازدهم (خرداد ۱۳۴۷) او را به عضویت هیئت اجرایی حزب درآورد. این آخرین سمت آوانسیان در حزب توده بود و تا پلنوم چهاردهم (دی ۱۳۴۹) دوام داشت. سرانجام وی در مهر ۱۳۶۹ در ایروان درگذشت.