مرزهای ایران و ترکیه

شرح گزارشات و وقایع یومیه کمیسیون های تحدید حدود ایران و ترکیه در سالهای ۱۳۰۹ و ۱۳۱۲

از مقدمه کتاب:
در طول دوره ای طولانی از تاریخ چندهزار ساله ایران، مرزهای آن با حوزه های همسایه بیشتر جنبه ای سیال و متغیر داشته است. افزایش و یا کاهش اقتدار ایران و به همین نسبت کاهش یا افزایش اقتدار نیروهای مستقر در حوزه های همسایه ایران، خود زمینه ساز بروز تنش هایی گاه و بیگاه بوده است. که از آن می توان بنا به اصطلاح روز، به عنوان اختلاف مرزی نیز یاد کرد. اختلافات مرزی ایران و عثمانی که این کتاب به توصیف یکی از مقاطع مهم - و خوشبختانه نهایی - آن اختصاصی دارد نیز از جمله مقولاتی است که با صرفنظر از ابعاد دیرینه آن از دوران جنگ های ایران و یونان و روم (بیزانس)، از قدمتی سیصد ساله برخوردار بود؛ یعنی از زمان تثبیت امپراتوری عثمانی به عنوان یک قدرت مهم جهانی در پی دستیابی عثمانی ها به استانبول در اواسط قرن پانزدهم میلادی از یکسو و تاسیس امپراطوری صفوی از سوی دیگر. این دگرگونی عمده منطقه ای را می توان سرآغاز دوره جدیدی از اختلافات و جنگ های مرزی بین این دو همسایه دانست که بدان اشاره شد.
رحمت الله معتمدی که پیشتر نیز مجموعه ای از یادداشتهای روزانه اش در مورد سرگذشت بخش های غربی آذربایجان در سالهای اول جنگ جهانی در این مجموعه منتشر شده است (ارومیه در محاربه عالم سوز) از کارمندان قدیمی وزارت امور خارجه ایران بود. در سالهای مقارن با جنگ اول کفالت کارگزاری ارومیه را بر عهده داشت. او در سنوات بعدی نیز در کنار دیگر خدمات اداری، در سالهای ۱۳۰۹ و ۱۳۱۲ به عضویت در کمیسیون های مرزی ایران و ترکیه مامور شد. وی در این مرحله نیز به ثبت روز به روز مشاهدات و تجارب خود پرداخت که این نیز همانند دیگر نوشته های برجای مانده از او از لحاظ تاریخی ماخذ کم نظیر و گرانبهایی تلقی می شود.