مرداویج و جنبش ملی مردم گیلان و مازندران

از متن کتاب:
حکایتی که میخوانید سرگذشت یکی از فرزندان دلیر این آب و خاک، یعنی مرد آویز پسر زبار پسر مردانشاه است که او را بیشتر به نام مرداویج تلفظ عربی واژه مردآویز می شناسیم. مرداویج نیز مانند بسیاری دیگر از پهلوانان ایران زمین ناشناخته مانده و در حق او از آنجا که قلم در دست دشمنان و بدخواهان بوده، ظلم بسیار رفته است. در تاریخ از دلیری و شمشیرزنی و بیباکی او همان قدر سخن آمده است که درباره خشونت و خونریزی و بی پرواییش در ریختن خون دشمنان و مخالفان عمر او و دوران حکومتش بسیار کوتاه بود هنوز چندان کارهای بزرگ به انجام نرسانده بود که به تیغ نامردی دشمنان دوست نما که در خانه او نفوذ کرده بودند و به مرگی دلخراش و عبرت انگیز برای دیگر ایرانیان که دیگر دست از پای خطا نکنند و دم برنیاورند به قتل رسید. قاتلان او دو غلام سپاهی ترک اندک زمانی بعد در دارالخلافه عرب در بغداد به مقامات شایان نظامی رسیدند و سپهسالار و سپهدار شدند و این خود میرساند که حضور آنان در سپاه مرداویج و ملازمتشان در کنار دلیرمرد دیلم و سرانجام فرصت یافتن برای وارد ساختن زخمی چند به آن سردار بزرگ از ابتدا توطئه ای بزرگ و حساب شده و سنجیده بوده است. اصرار بیشتر مورخان و وقایع نگاران بر نبود توطئه ای قبلی در این مورد خود برانگیزاننده شک است که به راستی توطئه ای بوده است. مرد آویز یا مرداویج نه شاه بود و نه شاهزاده. او مردی بود ایراندوست مسلمان شیعه که از دریای توده خلق، از پایین ترین رده های دهقانی بیرون آمد و مزدوران خلیفه عباسی بغداد را که دست تعدی و تطاوی به ایران گشاده داشتند، سر جای خود نشاند...