شاه عباس صفوی

این تصور ذهنی که شاه عباس قدرت را انحصارا قبضه کرده و توانسته بود جامعه را به طور کامل تحت تسلط و نظارت همه جانبه خود بگیرد و این تصور که همه این ها در دوران حکومت جانشینانش از دست رفت، تصوری ساده انگارانه و ضمنا گمراه کننده و نادرست هست. شاه عباس بزرگ علی رغم همه اقدامات مرکزگرایانه، هرگز جامعه ایرانی را تحت نظارت و تسلط خود نگرفت. البته سلطه و نظارت دولتی به احتمال قوی در دوران حکومت جانشینانش ضعیف تر شد. اما شاهان متاخر صفوی حتی در شرایطی که بخش اعظم وقت شان را صرف تفریح و خوشگذرانی می کردند، معمولا وزیران اعظم خود را بر اساس کاردانی و تجربه گذشته و قابلیت و توانایی اثبات شده شان انتخاب می کردند. این وزیران وقتی به قدرت می رسیدند، عملا نشان می دادند که از مسایل و مشکلات جاری به خوبی باخبر و برای برطرف کردن شان سخت کار می کردند.
زوال صفویه و سقوط اصفهان اثر رودی مته برگردان مانی علامه مجلسی ص 39 انتشارات نامک

آن مشکل پسندانی که در انتخاب خوراک خود آنچنان سخت گیر بودند اکنون اگر گوشت اسب پیدا کنند شکرگزار خواهند بود! آن افراد خوش سلیقه و خوش لباسی که از پوشیدن پیراهنی از پنبه مصری شرمگین بودند، اکنون شادند به اینکه پیراهن هایی از پوشش کهنه چادر که زانوهایشان را هم نمی پوشاند به دست می آورند! آن پهلوانان مغرور که در قهوه خانه ها قزلباش را به خاطر بزدلیشان مسخره میکردند اکنون هنگامی که سرباز ساده ای از آنان را در یک فرسنگی می بینند، او را با رستم دستان مقایسه می کنند!
نامه ای از یکی از افسران ارشد عثمانی به دوستش در استانبول در شرایطی که در بغداد توسط شاه عباس بزرگ محاصره شد بود نشانی از شم تاکنیکی بی نظیر شاه عباس در جنگ
1605 میلادی