دیوان آتشکده ی حجت الاسلام نیر طاب ثراه

به کوشش: علی اکبر عماد

این دیوان اشعار، دربردارند ی سه بخش است: الف) مثنوی آتشکده: در مراثی است و تعداد ابیات آن 2086 بیت می باشد، این مثنوی به سال 1309 هجری سروده شده است. ب) لآلی منظومه: دربردارنده ی قصاید و قطعات و مراثی و مدایح [و رباعیات و مفردات] در اوزان و بحور مختلف که دارای 959 بیت است که در حدود سال های 1314 ـ 1315 سروده است. در مطاوی آن چند نوحه ی ترکی و در پایان غزلی از حجت الاسلام آخوند ملامحمد و دو قصیده ی فارسی از نیاز برادر صاحب ترجمه آمده است. ج) دیوان غزلیات: دربردارنده ی غزلیات، رباعیات، مفردات، ساقی نامه و سه قصیده ی عربی است. تمام این مجموعه ابتدا به دست حاج میرزا علی اکبر عماد مدون شده و بعد در سال 1347 شمسی با مقدمه و حواشی حاج میرزا عبدالرسول احقاقی چاپ شده است و دارای حدود پنج هزار بیت می باشد. بخش نخست این کتاب، مثنوی آتشکده، اگرچه به شرح وقایع کربلا پرداخته است اما مخاطب نباید از این مثنوی این انتظار را داشته باشد که شرح وقایع تاریخیِ منظم و طبقه‌بندی شده ی حوادث کربلا را پیش‌رو داشته باشد. بررسی دقیق مثنوی آتشکده و غزلیات وی نشان می دهد که این شخصیت در حالی که سالیان دراز از محضر استادان فاضل و روحانی مختلفی بهره برده است و خود در مطالعات قرآنی و به ویژه علم کلام از سرآمدان زمانه ی خویش بوده و مقام و رتبه ی اجتهاد داشته است، در شعر و ادب فارسی و عربی و حتی زبان ترکی نیز مطالعاتی عمیق داشته. او لحظه ای از دیوان غزلیات حافظ و نوشته و سروده های سعدی غفلت نورزیده و از نکات دقیق ادبی و بیانی آگاه بوده و نکته های سربسته و مخصوصاً رندانه ی هر دو شاعر پرآوازه را به روشنی می فهمیده است و افزون بر همه ی این مسائل، به نظر می رسد که مثنوی مولانا را از حفظ داشته و از مباحث کلامی و شیوه ی استدلال و احتجاج مولانا در همه ی خطابه ها و بحث ها، در نوشتن و گفتن بهره می برده است. فهرست مطالب این مجموعه بدین شرح است: مقدمه؛ بخش اول: مثنوی آتشکده؛ بخش دوم: لآلی نامه که در دو بند مراثی و مدایح آمده است؛ بخش سوم: غزلیات، رباعیات، مفردات و ساقی نامه؛ تعلیقات و توضیحات. این کتاب در سال 1319 به کوشش علی اکبر عماد در شهر تبریز توسط انتشارات کتابفروشی هاتف با همکاری کتابفروشی علمیه و محمدی به چاپ رسیده است.