اوضاع اجتماعی - اقتصادی موالی در صدر اسلام

مترجم: مصطفی جباری/مسلم زمانی

از متن کتاب:
درباره موالی چیزهای بسیار آن هم از دیدگاههای مختلف - عربی، اسلامی و غربی - نوشته شده است که البته محققان تحت تاثیر زمینه های فکری و سیاسی خودشان بوده اند و چه بسا برخی از آنان راجع به مشکلات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی موالی زیاده روی کرده اند؛ ما نیز از پژوهش در چنین موضوع مهمی استقبال می کنیم.
"وَلاء" در جامعه ای قبیله ای که بر نسب تاکید دارد، پدید آمد. فرد بیگانه (خارجی)، نیازمند شخص یا قبیله ای است که با "وَلاء" به آنها بپیوندد. پیش از اسلام، ولاء نزد عربِ شمال در قالب "عتق" یا "حلف" یا "حمایت" و نزد عربِ جنوب در قالب کشاورزی و زمین انجام می پذیرفت. یعنی قبیله زمینی داشت و به ازای پرداخت مقداری معین از محصول آن زمین، از دیگران در امر کشاورزی کمک می گرفت و آنان نیز به نوبه خود از حمایت آن قبیله برخوردار می شدند...