رجال عصر پهلوی: سید حسن تقی زاده، به روایت اسناد ساواک

مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات

در کتاب حاضر، پاره‌ای از اسناد ساواک درباره‌ی "سید حسن تقی‌زاده" فراهم آمده که گویای بخشی از واقعیت‌های نیمه‌ی دوم دهه‌ 1320 تا اواسط دهه‌ی 1340 است. سید حسن تقی‌زاده در سال 1295 هـ ق. متولد شد. او نخست تمایلات ضد استبدادی و آزادی‌خواهی داشت. وی از اعضای مهم و موثر در تشکل‌های فراماسونری بود و به تدریج به بالاترین مقام، یعنی "استاد اعظم"‌ی ارتقا یافت. او در دومین دوره‌ی انتخابات مجلس شورای ملی به عنوان نماینده‌ی مردم تبریز به مجلس راه یافت. پس از استبداد صغیر، به ماموریت‌های سیاسی متعددی رفت که از جمله‌ آن‌ها ماموریت به مسکو در باب انعقاد معاهده‌ی تجاری میان ایران و روسیه بود. وی در پنجمین دوره‌ی انتخابات مجلس ـ که به انقراض سلسله‌ی قاجاریه و تغییر سلطنت به رضاخان انجامید ـ از سوی مردم تبریز به نمایندگی انتخاب شد، اما بر خلاف ادوار گذشته که نماینده‌ای سخن‌ور، دلیر، و ضد استبداد بود، این بار مواضعی کاملا محافظه‌کارانه داشت. او مدتی جزو مشاوران مخصوص رضاخان بود و زمانی نیز به عنوان وزیر دارایی مشغول به کار بود. هم‌چنین، او در نخستین انتخابات مجلس سنا که در سال 1328 هـ ش. برگزار و در بهمن‌ماه همان سال افتتاح شد به عنوان نماینده‌ی مردم تهران انتخاب گردید و تا پایان دوره‌ی چهارم که در مهرماه 1346 هـ ش به اتمام رسید هم‌چنان سناتور بود و چند سال نیز ریاست آن را بر عهده داشت. تا این که در سال 1348 در 92 سالگی درگذشت.