تحلیل آثار نظامی گنجوی

با مقدمه‌: حکمت الله ملاصالحی

نگاهی به آثار نظامی با ملاحظات تطبیقی درباره ماخذ اسلامی و باستانی اسکندرنامه

از مقدمه کتاب:
نظامی و آثار او در میان کسانی که با ادب فارسی سروکار دارند بسیار مشهور است، اما کارهایی که درباره شناخت آثار و افکار او انجام گرفته است، با این شهرت متناسب نیست و با همه کوششهایی که شده، هنوز در این زمینه کار ناکرده بسیار است.
پیش از این مانند هر دانشجوی ادبیات فارسی، با نظامی و آثار او آشنائی داشتم، اما پس از پرداختن به این رساله بود که به ژرف اندیشی، تدبیر قوی شاعرانه و حساسیت هنری او بیشتر پی بردم و پس از بررسی آثار او و آثاری که با اندیشه و مطالعه او ارتباط داشتند، در حد توان، مطالبی در باره زندگی و منابع آثار وی فراهم آوردم .
نظامی در حدود سال ۵۳۶ متولد شده و حدود سال ۸۶۰۵ وفات یافته است و جز پنج مثنوی مشهور خود چنانکه عرفی، امیر خسرو دهلوی و جامی نیز اشاره کرده اند آثار کمی داشته است.
در نخستین مثنوی خود، مخزن الاسرار که رنگ تعلیم و عرفان دارد و تاثیر حدیقه الحقیقه سنائی در آن آشکار است بسیار پیچیده سخن گفته است. با وجود این اغلب حکایتهایی که در پایان مقالتهای بیستگانه آن آمده از سادگی نسبی و لطافت و عمق برخوردار است و در این رساله به مآخذ تعدادی از این حکایتها اشاره شده است...