سفرنامه ابودلف در ایران

تحقیقات و تعلیقات: ولادیمیر مینورسکی

سفرنامه ابودلف در ایران، شرح مشاهدات ابودلف مسعر بن المهلهل الخزرجی شاعر و جهانگرد عرب در آغاز قرن چهارم هجری قمری در ایران است. ابودلف مردی ادیب بوده که اوضاع و احوال روزگار سبب سفرهای دور و دراز وی گردیده و دست سرنوشت او را به صورت شاعری آواره و مدیحه سرا به دربار نصر بن احمد سامانی، امیر بخارا کشانیده است. زمان و مکان تولد و درگذشت او معلوم نیست، اما ‌تردیدی نیست که در سده چهارم قمری می‌زیسته است. از ابودلف به عنوان جهانگرد، جغرافی‌نگار، معدن شناس و شاعر یاد شده است. او جهانگردی مشهور بود که به سرزمین‌های بسیاری سفر کرد و از شگفتی‌های آن سرزمین‌ها آگاهی داشت. وی از سال ۳۳۱ تا ۳۴۱ هجری قمری، به مدت ده سال، به مسافرت در شهرهای ایران پرداخته و در سفرنامه خود به شماری از ویژگی‌های مردم‌شناختی شهرهای ایران توجه داشته است
ترجمه فارسی سفرنامه شامل مقدمه و شرح فاضلانه‌ی دانشمند شرق شناس ولادیمیر مینورسکی، استاد دانشگاه لندن است که با ترجمه سید ابوالفضل طباطبایی در دسترس خوانندگان قرار گرفته است. این کتاب شامل تحقیقات جغرافیایی و تاریخی و حاوی اطلاعات پر ارزشی در باب معادن ایران است. این رساله همانطور که مترجم در مقدمه خود اشاره کرده، از روی یک مجموعه خطی منحصر به فرد که در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد نگهداری می‌شود، عکس‌برداری شده است. ابودلف دارای چندین رساله است و بسیاری به استناد این رسایل، او را جغرافی‌دان کاملی دانسته و از وی به عنوان فردی دانشمند علاقمند به کشف چیزهای جدید یاد می‌کنند