شمع انجمن فی المواعظ و المحن

خادم الشریعه الغرا معروف به علماء

از متن کتاب:
صاحب ثمره الحیوه نقل فرموده که در اصول کافی و جلد اول بحار است که پرسیدند از حضرت صادق (ع) که عقل چیست؟ فرمود که (العقل ما عبد به الرحمن واکتسب به الجنان).
راوی پرسید پس اینکه در معاویه بود چه بود؟ فرمود: (تلک النکری و تلک الشیطنه و هی شبیهه بالعقل و لیست بالعقل) یعنی آنچه در معاویه بود، نکری و شیطان صفتی بود و آن شبیه است بعقل و لکن عقل نیست.
بجهت توضیح گفته می شود که از برای هر یک از اخلاط اربعه امیال و خواهشهائیست:
۱.حب نساء ۲. طول امل ۳. حرص از میلها از سوداست و آن آبی است که در اسپرز است که آنرا طحال گویند.
۱. حب شراب و آشامیدنی ۲. طعام خوردنی ۳. بر و نیکوئی ۴. حلم و بردباری و رفق ۵. مدارا کردن از بلغم است.
۱. غصب ۲. سفه ۳. شیطنت ۴. تجبر ۵. تمرد ۶. عجله از صفراست.
۱. حب فساد ۲. لذت ۳. ارتکاب محرمات از خون است و این میلهای هفده گانه، اخلاط چهارگانه که در کالبد انسانیست هر گاه بمورد خود بکار برده شود و آن گاهی است که بدستور پیغمبر باطن که عملت و پیغمبر ظاهر و امام عمل گردد، تعبیر از وبطینت علیینی کنند...