هزار و یک شب - جلد ۱

به‌گفته علی‌اصغر حکمت این کتاب پیش از دوره هخامنشی در هند به وجود آمده و قبل از حمله اسکندر به فارسی (احتمالاً فارسی باستان) ترجمه شده و در قرن سوم هجری زمانی که بغداد مرکز علم و ادب بود از پهلوی به عربی برگردانده شده‌است.
اصل پهلوی کتاب ظاهراً از زمانی که به عربی ترجمه شده از میان رفته‌است. او دلیل آنکه کتاب پیش از اسکندر به فارسی درآمده را به مروج‌الذهب مسعودی (درگذشته به سال ۳۴۶ ه. ق) و الفهرست ابن ندیم (درگذشته به سال ۳۸۵ ه. ق) مراجعه می‌دهد و سپس با اشاراتی به مشابهت هزار و یک شب با کتاب استر تورات استدلال می‌کند که هر دو کتاب در یک زمان و پیش از حمله اسکندر نوشته شده‌اند و ریشه واحد دارند.
نام ایرانی آن هزار افسان است و وقتی به عربی ترجمه شده، نخست الف خرافه و سپس الف لیله خوانده شده، و چنانکه حکمت می‌گوید در زمان خلفای فاطمی مصر به صورت الف لیلة و لیله (هزار شب و یک شب) درآمده‌است.
در سال ۱۲۵۹ هجری قمری، در زمان محمدشاه به دست ملا عبداللطیف طسوجی به فارسی ترجمه شده (این کتاب دارای ارزش تاریخی است، اما در کل یک سوم کتاب اصلی را هم شامل نمی‌شود.) و میرزامحمدعلی سروش اصفهانی اشعاری به فارسی برای داستان‌های آن سروده‌است که تا زمان ناصرالدین شاه ادامه داشته‌است.
داستان‌های این کتاب دارای محتوای بسیار بوده ازجمله طنز، تعالیم اخلاقی چه بد و چه خوب (بعضی از داستان‌های آن تشویق به عیش و نوش و خوش‌گذرانی می‌نموده ولی در بعضی حکایات هم تشویق به عدالت و ایثار و جوانمردی نموده‌است.)، آداب و سنن ملل مختلف، مشکلات اجتماعی، مسافرت و سیاحت و...
نسخه کنونی فارسی را عبداللطیف طسوجی در زمان محمدشاه و پسرش ناصرالدین شاه به فارسی درآورد و به چاپ سنگی رسید. «هزار و یک شب» نامی است که از زمان ترجمه طسوجی در دوره قاجار در ایران شهرت یافته و نام قدیم آن هزار افسان بوده‌است.

این کتاب ارزشمند" هزار و یکشب " که در قدیم به آن؛ هزار افسـانه یا اَلفَ حِکایه نیز می گفته اند؛ تـرجمه ی کتـاب " اَلفْ لیلةٍ لَیله alfo laylaten laylah " از زبان عربی به فـارسی و از افسانه های عامیانه
و بسیار قدیمی، در باره ی جن و انسان و ارواح و فرشتگان و حیوانات و زنان و مردان و امرا و پادشاهان است و اصل این حکایـات، بر گرفته شـده از افکار بلیغ ایرانیان باسـتان و بعضی داستان سرایان مصری،
شـامی، هنـدی و عـراقی است، زمان تألیف آن به درستی معلوم نیست و بعضی گفتــه اند مربـوط به قرن چـهارم هجری ی قمری و در دوران فاطمیـان و ایوبیـان بوده ولی آنچه که مسـلّم است قبل از قرن
پانزدهم میلادی و در زمان خلفـای عبّاسی جمع آوری و تـدوین شده است، این کتاب به زبانهای انگلیسی و فرانسوی و روسی نیـز ترجمه شده است، شایان ذکر و وظیفه است که از سـرکار خانم سیمین
به خاطر انتخاب زیبا و زحمت زیادی که برای به اشتراک گذاشتن این کتاب به منظور اسـتفاده ی کاربران کتاباک متحمل شده اند؛ تشکّر و قدردانی شود. باسپاسِ گِران از کتابناک بی کران.

شاهکاری بی نظیر که غربی ها بیشترازسه قرن است آن راکشف کرده اند ومی خوانند