آموزش و پرورش: روش ها و ابزارهای نوین

گروه نویسندگان

نظام نوین آموزش و پرورش، برای برقراری هر چه بیشتر ارتباط بین معلم و متعلم و تاثیر گذاری بهتر نظام آموزشی به منظور دست یابی به اهداف تعیین شده خود، علاوه بر توجه بر محتوای آموزش، در تلاش است تا با استفاده از راهکارهای مختلف و توجه بیشتر بر عناصر آموزشی، اعم از بازنگری در فلسفه آموزش و پرورش، بازخوانی نقش‌های آموزشی مدارس و نحوه تعامل معلم، مسئولان مدارس و محیط یادگیری دانش آموز، توجه به استفاده از ابزارهای نوین و تکنولوژی‌های جدید همانند فن آوری‌های اطلاعاتی، تحول در برنامه ریزی درسی و مدیریت آموزشی و نظایر آن این نظر را تحقق بخشد. در ایران نیز به ویژه پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، توجه به آموزش و پرورش به عنوان رکن مهم تحول اجتماعی و رشد و توسعه کشور به امر تحول در نظام آموزشی توجه بیشتری شد و در کنار ساخت مدارس بسیار در نقاط مختلف کشور و همچنین توجه بیشتر به امور پرورشی، گسترش آموزش رسمی به دورترین نقاط و اجباری نمودن تحصیل تا پایان دوره ابتدایی، تغییرات ماهوی در محتوای بسیاری از دروس و تلاش برای استفاده بیشتر از علم روز دنیا و بومی کردن دروس مختلف، استفاده از فن آوری‌های روز نیز مورد توجه قرار گرفت. این امر در زمانی مورد توجه قرار گرفت که شرایط فن آوری‌های روز جهانی نیز، به الزامات سیستم‌های آموزشی - که خواستِ رشد و تحول و پیشرفت در آن‌ها وجود داشت - تبدیل شده و تحولات تکنولوژی به ویژه در حوزه فن آوری اطلاعات و ارتباطات، عرصه‌های گوناگون جامعه بشری را تحت تاثیر شدید و روز افزون خود قرار داد. لذا سیستم‌های آموزشی‌ای که قصد نداشتند از تحولات عقب بمانند را مجبور کرد تا به استفاده از فن‌آوری‌های نوین تن در دهند. از آنجا که نظام رسمی آموزش و پرورش در ایران بسیار حساس تلقی می‌شود، طبیعی است که استفاده از فن آوری روز نیز در این نظام اهمیت بسیاری می‌یابد. با این حال برخی از محققان – از جمله در همین پژوهشنامه – معتقدند که استفاده از این ابزارها تنها در زمانی معنا می‌یابد که بتوان بخش‌های دیگر مرتبط با این سیستم را نیز مورد توجه قرار داد. از همین رو این پژوهشنامه تلاش دارد تا ضمن بازبینی تجربیات استفاده از فن آوری در سایر کشورها، به نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات در نظام آموزشی و توسعه فرهنگی توجه کرده و به بررسی راهکارهای توسعه فن آوری اطلاعات در آموزش و پرورش بپردازد. نکته اساسی‌ای که این پژوهشنامه از آن غافل نبوده است، همانا نگاه به حوزه‌های دیگر تغییر در کنار تحول فن آوری و بکارگیری آن در نظام رسمی آموزش و پرورش است. به عبارت دیگر به نظر می‌رسد برای بیشتر کردن تاثیر ابزارهای نوین اطلاعاتی و تکنولوژی آموزشی، باید به تحول در مدارس و کارکردهای آن توجه کافی مبذول داشت وگرنه تاثیر ابزارهای نوین آموزشی کمرنگ خواهد شد. این تحول در کارکردهای مدارس در نظام آموزش رسمی و نحوه مدیریت و همچنین تعامل آن با دانش آموزان و اولیای آنان، در مقاله‌ای با عنوان مدرسه محوری: تحول در نظام آموزشی به رشته تحریر در آمده است. در کنار این مقالات، نگاه انتقادی به توجه بیش از اندازه به کار گیری صوری فن آوری نوین ارتباطات و اطلاعات و عدم توجه به حوزه‌های دیگر، نیز در مقاله بکارگیری تکنولوژی‌های نوین در آموزش: ضرورت یا عادت ارائه شده است. مقالات این شماره عبارتنداز: مدرسه‌محوری؛ تحول در نظام آموزشی/ حسین مظفر 1 بکارگیری تکنولوژی‌های نوین در آموزش: ضرورت یا عادت؟ / اسماعیل کاوسی بابک دربیکی 27 راهکارهای توسعه فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش/ حمیرا کیاسی 53 نقش فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در نظام آموزشی و توسعه فرهنگی/ سید رضا صالحی ـ الهه حیدری‌زاده 79 کامپیوتر و آموزش؛ کاربرد عمیق فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در مدارس: بررسی تفاوت‌های مهارتی دانش‌آموزان در ICT/ لیزا ایلوماکی و پیرکو رانتانن ـ برگردان الهام کریمی 109 فن‌آوری اطلاعات و آموزش و پرورش: بررسی موردی آموزش الکترونیک در اندونزی/ ال‌سولیستیو باسوکی ـ برگردان نیلوفر صمیمی 143