ظهیرالدوله در حکومت مازندران

"علی خان ظهیرالدوله (1281 - 1342 هـ ق) چهار بار به حکومت مازندران منصوب شد. سه بار به آن ماموریت رفت، اما بار چهارم به سبب آن که فرزندش در آن جا به دست طاغیان دولت کشته شده بود، از رفتن اعراض کرد. در کتاب حاضر سیصد و سی و هشت سند مربوط به سومین مرتبه‌ی حکومت ظهیرالدوله بر مازندران به کوشش استاد ایرج افشار به چاپ می‌رسد. این اسناد ـ به جز یکی ـ همه تلگراف‌هایی است که او به عنوان مقامات مملکتی و علما و اعیان و کسبه‌ی مازندران و بعضی از دوستان خود به تهران فرستاده بوده است. اسناد این مجموعه از تاریخ 20 شوال 1328 تا 28 شعبان 1329 هـ ق را دربر می‌گیرند. در پایان کتاب نمایه اسامی و فهرست موضوعی اسناد آمده است. ظهیرالدوله داماد ناصرالدین شاه و یکی از مقام‌های اصلی او ایشیک آقاسی باشی (ریاست یا وزارت تشریفات) سلطنتی بود. او هم چنین در سلسله‌ی دراویش نعمت اللهی وارد شده بود و از مریدان صفی علیشاه و خلیفه‌ی او بود. ظهیرالدوله از چهره‌های خموش نام، پاک طینت و مشروطه خواه و مساوات طلب بود، هر چند بارها به حکومت مناطق مختلف نیز منصوب شد. در سفر به اروپا با مجمع فراماسونری آشنا شد و در بازگشت به ایران "انجمن اخوت" را تاسیس کرد که مجمع روشنفکران و آزادیخواهان شد. ظهیرالدوله پس از فوت سر سلسله‌ی طریقت درویشی که به آن تعلق داشت، به جانشینی رسید."