مسکو: زمستان سرد ۱۳۲۴

از پیشگفتار:
با اشغال ایران در جریان جنگ دوم جهانی، روس و انگلیس راه را برای برآورده شدن مطامع ارضی خود دستکم در قالب قرارداد ۱۹۰۷ هموار می دیدند. حضور ارتش آمریکا در ایران با وجودی که تنها نقش تدارکاتی داشت، مساله را برای دو قدرت مزبور تا حدودی پیچیده می کرد. در این میان مردم ایران امیدوار بودند که شاید بتوانند با بهره گیری از اختلاف محتمل میان آمریکا با شوروی و بریتانیا و یا شاید بریتانیا و آمریکا با شوروی استقلال کشور را حفظ کنند.
شوروی و بریتانیا به محض استقرار در ایران دست اندرکار ساختن و پرداختن احزاب، سازمانها و گروههای هوادار خود برآمدند. در این میان دولت آمریکا نیز می کوشید تا با گسیل مستشار و جلب نظر برخی مقامهای صاحب نفوذ و به ویژه شاه و دربار سهم لازم را در جنگ قدرت به دست آورد. دولت شوروی پس از پیروزی در نبرد استالین گراد سیاست خشن تری در برابر ایران اتخاذ کرد. زیاده خواهی شوروی که در اثر پیروزی افزون تر شده بود، دامنه ی درگیری میان هواداران شرق و غرب را در کشور گسترده تر کرد اما جنگ قدرت در داخل کشور، تحت الشعاع مبارزه ای قرار گرفت که هم زمان میان بریتانیا ایالات متحده آمریکا و شوروی بر سر ایران در جریان بود. در این درگیری نه تنها شرق رو در روی غرب بلکه غرب نیز رو در روی غرب قرار گرفت. زیرا هر یک خواهان سهمی از ایران بعد از جنگ بودند. اوج مساله غائله آذربایجان بود...