تاریخ فتح اندلس

به تصحیح: ابراهیم ابیاری

« تاريخ فتح اندلس» ترجمه فارسى كتاب« تاريخ افتتاح اندلس» ابن قوطيه است. شهرت عمده ابن قوطيه مرهون اين اثر مى‏باشد. اين اثر كه تاريخ اندلس را از آغاز گشوده شدنش به دست مسلمانان‏در 93 ق / 712 م تا زمان فرمانروايى امير عبد الرحمن در 299 ق / 912 م به‏ اختصار در برگرفته، از اهميت ويژه‏اى برخوردار بوده و همواره مورد استفاده‏ محققان غربى و پژوهشگران مسلمان قرار گرفته است. هرچند در اينكه كتاب را ابن قوطيه‏ شخصا نوشته باشد، ترديد وجود دارد. ترديد از آنجا ناشى شده كه كتاب با جمله« اخبرنا ابو بكر محمد بن عبد العزيز قال...» آغاز مى‏شود و ادامه پيدا مى‏كند و اين‏ حكايت از آن دارد كه كتاب به انشاى ابو بكر نيست. اينكه ابن فرضى شاگرد ابن قوطيه در« تاريخ العلماء» اين‏ كتاب را به او نسبت نداده، مؤيد اين نظر است. احتمالا كتاب را ابن قوطيه املا كرده ويكى از شاگردان و يا دوستانش آن را نوشته است. ابن قوطيه در اين كتاب‏ تعصب ملى و قومى و حتى تفاخر به شاهزاده بودنش را، با ستايشهايى كه از پادشاه ان‏قوط مى‏ كند نشان مى‏دهد. از اين‏كه وى گاه از افسانه‏ ها و داستانهاى عاميانه‏ اى چون‏ كشتن اسيران اندلسى به امر طارق بن زياد و پختن و خوردن گوشت آنان به منظور ارعاب‏ مردم بومى استفاده مى‏ كند، به‏ نظر مى‏رسد احتمالا تحت تأثير عصبيت ملّى بوده است.
مؤلّف‌ در این‌ کتاب‌ در باره‌ فتح‌ اندلس‌ توسط‌ مسلمانان‌ و برخی‌ ازحکمرانان‌ آن‌ مطالبی‌ را ارائه‌ می‌دهد. این‌ کتاب‌ از آثار قرن‌ سوم‌ هجری‌ و ازمنابع‌ معتبر در باره‌ اندلس‌ اسلامی‌ به‌ شمار می‌آید.