تبصره و دو رساله دیگر منطق

ب‍ک‍وش‍ش‌: م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی دان‍ش‌پ‍ژوه‌

کتاب تبصره در منطق مشتمل بر ۲۵۴ صفحه به قلم عمر بن سهلان ابن سهلان ساوی شامل سه رساله در منطق است که قواعد و رسوم و روش فکر را بررسی می کند. در مجموعه حاضر این مباحث توضیح داده شده است:
اقسام لفظ ، لفظ کلی و جزئی ، ذاتی و عرضی ؛ اقسام ذاتی ، پیدا کردن اقسام عرضی ، جنس برین و جنس الاجناس و ...

از متن کتاب:
بدان که علم به دو قسم است: تصور و تصدیق. تصور آن باشد که حقیقت چیزی در عقل حاصل آید؛ چنان‌که حقیقت انسان و حقیقت حیوان و امثال آن و تصدیق آن باشد که حکم کنیم بر چیزی به هستی و یا نیستی؛ چنان‌که گوییم: عالم، محتاج صانع است، یا گوییم: جان آدمی، قدیم نیست. و تصور و تصدیق به‎ دو قسم باشد: نظری و غیر نظری. غیر نظری آن باشد که محتاج کسب نباشد، بلکه عقل آن را به‌خود دریابد؛ چنان‌که معنی هستی و یگانگی و چنان‌که حکم کنیم که: «یکی، نیمه دو است» و «دو، ضعف یکی» و «یک جسم، در یک حال، در دو مکان نباشد» و نظری آن باشد که محتاج کسب باشد و عقل [نه‏] به‌خود آن را دریابد؛ چنان‌که: «معنی جن و ملک» و «حکم کردن که عالم را صانع باید» و «جان آدمی، باقی خواهد بود» و امثال آن...