سفرنامه خانلرخان اعتصام الملک

به کوشش : منوچهر محمودی

«سفرنامه میرزا خانلرخان اعتصام‏ الملک»، نوشته میرزا خانلرخان اعتصام‏ الملک، به کوشش منوچهر محمودى گردآورى شده است. این کتاب، سفرنامه‏ هاى میرزا خانلرخان( نایب اوَل) به لندن، عتبات، قائن و گزارش اطلاعات قائن است که به زبان فارسى نوشته شده است. از آن جایى که نویسنده این یادداشت‏ ها را براى خود مى‏ نوشته نه براى ارسال به جایى، حتى گزارش‏هایى را که از وضع طبس و قائن به تهران ارسال کرده، یادداشت نموده است. این سفرنامه از این جهت با دیگر سفرنامه‏ هاى هم عصر خود، متفاوت است. اهمیت کتاب، به دلیل اطلاعاتى در مورد زمینه‏ هاى اجتماعى، جغرافیایى، سیاسى و اوضاع قسمتى از ایران و تا حدودى انگلستان، عراق و روسیه در حدود صد سال پیش است.
ساختار
کتاب داراى یک پیش‏گفتار و هفت فصل مى‏ باشد که فصل ششم، فهرست اعلام اشخاص و فصل هفتم، فهرست اسامى جغرافیایى است. همچنین شامل یک صفحه غلط نامه، چند عکس و چند صفحه از نوشته‏ هاى خانلرخان به خط خود او به عنوان نمونه، مى‏باشد. شیوه بیان مطالب کتاب از آنجایى که یک سفرنامه مى‏باشد، به صورت روز شمار و ذکر وقایع و امورى است که مولف آنها را مشاهده کرده است،